Inge Schilperoord - Muidhond

‘Muidhond’ was genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 2016, maar heeft deze helaas niet gewonnen. De nominatie voor de ANV-debutantenprijs staat nog open. Er kan gestemd worden. Het hele verhaal van 'Muidhond' speelt zich af in het hoofd van Jonathan. Hij is bij gebrek aan bewijs vrijgesproken van een zedenmisdrijf dat hem zeker in een Tbs-kliniek had gebracht.

De volwassen Jonathan keert terug bij zijn moeder. Zij heeft hem nooit bezocht in de gevangenis. Nu is zij blij en noemt hem 'lekker jochie'. Jonathan maakt het eten en houdt het huis schoon. Zijn moeder speelt patience, drinkt zoete witte wijn en kijkt televisie.

Zij wonen in een afbraakbuurt vlak bij de duinen. Hun huis staat er nog, maar niet voor lang. Bij zijn terugkeer denkt Jonathan aan Betsy. Zij woont hier niet meer. “De rechter had geoordeeld dat hij misbruik van haar had gemaakt. Maar voor hem was het alsof er iets groots, onmetelijks, iets onuitsprekelijks buiten hem was, dat misbruik van hem had gemaakt.”

Het is bloedheet en dat blijft het de komende weken. De psycholoog heeft Jonathan een methode geleerd om zichzelf onder controle te houden. Elke dag doet hij oefeningen en schrijft hij in een schrift.

Jonathan houdt van vis. Hij werk in de visverwerkingsfabriek. En hij en zijn moeder eten elke dag vis. In een duinmeer vangt hij een zeldzame vis, een zeelt, ook wel Muidhond genoemd. De vis is gewond, Jonathan verzorgt hem in een aquarium op zijn kamer.

In zijn afwezigheid liet het buurmeisje Elke de hond uit. Zij staat nu voor de deur en wordt weggestuurd. Jonathan ziet haar desondanks iedere dag. Haar moeder werkt in een kroeg. Het meisje is eenzaam en wil bij hem zijn. Voor Jonathan is dit een test. Hij ontloopt haar, maar hij ziet haar overal. Hij moet voortdurend zijn gedachten beheersen en sturen.

Het verhaal wordt hier beklemmend en het houdt niet op. Vanuit de denkwereld van Jonathan volg je zijn aanhoudende strijd. Hij gaat steeds een grens over. Hij probeert zijn gedrag te rationaliseren. Als lezer huiver je bij de gedachte wat hij het meisje aan kan doen.

Bij zijn moeder houdt Jonathan zich aan strikte regels. Hij kookt voor haar en speelt een partijtje kaart. Het is voor hem ondraaglijk. “En de tijd schoot maar niet op. Zijn blik een moment op de klok gericht, zag hij hoe de lange wijzer zich schoksgewijs voortbewoog, zes uur vijfenveertig. Hij wachtte op zes uur zesenveertig, alleen om het verschuiven van de tijd te zien, om zich ervan te overtuigen dat er iets veranderde.”

De beklemming die Schilperoord oproept in ‘Muidhond’ is heel sterk. Het duurde bij mij even voordat ik in het boek zat, maar dan kom je nauwelijks meer los van Jonathans gedachtestroom. Er zitten veel herhalingselementen in het verhaal: de hitte, het doen van de oefeningen, het verzorgen van de muidhond en het eten met zijn moeder komen steeds voorbij.

Vooral de ontmoetingen met en de beschrijvingen van het buurmeisje blijven terugkeren. Jonathan verliest de controle, zijn hoofd loopt over en het verhaal leidt naar een noodlottig en toch verrassend einde. Inge Schilperoord beschrijft het prachtig. ‘Muidhond’ is geen fijn boek, wel een goed boek.