De Rotterdamse Els van Teeffelen is beeldend kunstenaar en schrijver/dichter. Zij is geboren in het laatste oorlogsjaar en woonde als kind in de Insulindestraat in Rotterdam-Noord. In Vorstverlet. Kort Rotterdams heeft zij in korte schetsen haar jeugdherinneringen opgetekend. In dezelfde buurt is Nelleke Noordervliet opgegroeid. Zij is van dezelfde leeftijd en schrijft op de achterflap dat het bijna griezelig is hoeverre de herinneringen van Els overeenkomen met haar eigen herinneringen: ”Elk stukje is een blinkend detail uit de overzichtelijke wereld van het kind.”
De stukjes zijn kort, meestal niet langer dan één pagina, en gaan steeds over een specifieke belevenis. Zo schrijft Van Teeffelen over een bezoek aan de poppendokter, een dagje naar Hoek van Holland, kerkbezoek of over dingen in huis. Hun woning is krap, heeft geen warm water en zij delen de wc met de onderburen. Zo te lezen was dit niet uitzonderlijk in de tijd waarover zij schrijft: de jaren vijftig. Veel stukjes gaan over de onmiddellijke omgeving waar zij woont: de winkels aan de Schieweg, het ziekenhuis om de hoek, de rolschaatsbaan aan de Noorderhavenkade, het Van Maanenbad en de pizzeria Angelo Betti. Voor mensen die hier zijn opgegroeid zijn het herkenbare plekken.
De focus ligt op de jaren waarin zij opgroeit, zijdelings gaat het boek over de oorlog en het bombardement. Haar ouders zijn hun huis verloren. Het enige dat zij hebben overgehouden is een half gesmolten muntstuk. Het wordt als aandenken goed bewaard. Haar vader is huisschilder en is in de oorlog tewerkgesteld in Duitsland. Hij had het zwaar, maar de toon waarop Van Teeffelen erover schrijft is toch luchtig. Uit alle verhalen blijkt dat haar jeugd een gelukkige was. Haar ouders verboden haar weleens iets, maar waren zeker niet streng. Haar vader werkte hard en viel ’s avonds in slaap achter zijn krant, Het Vrije Volk. In het weekend ging hij vaak uit vissen of werken in de moestuin. Haar moeder was huisvrouw en voedde de twee dochters op.
Het boek geeft een prachtig tijdsbeeld. De schrijfster weet persoonlijke microgebeurtenissen te koppelen aan ontwikkelingen in de stad en in de wereld. Ze bezoekt met haar ouders de tentoonstelling E55 en nieuwe winkels op de Lijnbaan. De vertoning van de film ‘Rock Around the Clock’ van Bill Haley loopt uit op relletjes in de stad. De vader gaat er op een avond heen, maar zegt dat het allemaal wel mee valt. Dat de jaren vijftig niet altijd zo braaf waren is te lezen in een stukje over oudejaarsavond: straatrellen, uitgebrande auto’s en vechtpartijen met de politie; niet anders dan vandaag de dag. De grote gebeurtenissen, zoals de watersnoodramp en de inval in Hongarije maken ook indruk op het gezin.
Vorstverlet. Kort Rotterdams is een fijn boek, vooral voor Rotterdammers die Noord een beetje kennen. Els van Teeffelen schrijft helder en direct. Zij gebruikt geen grote woorden en probeert ook niet haar haar jeugd of haar ouders te analyseren. Het zijn feitelijke verhalen, zonder groot drama, waar je toch soms de emotie doorheen leest. Het enige kritiekpunt is de volgorde van de stukken. Ze zijn niet thematisch gerangschikt en ik dacht eerst dat er een tijdsvolgorde in zat, maar dit klopt niet helemaal. Een verhaal gaat bijvoorbeeld over de aanleg van een eigen toilet; even later lees je weer een verhaal dat zij bij de benedenburen naar de wc moeten. Dit zijn maar kleine verstoringen in een verder prachtige bundeling verhalen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten