L.H. Wiener – De zoete inval

16 februari jl. werd L.H. Wiener 75 jaar. Voor deze gelegenheid verscheen de bundel De zoete inval, met recente verhalen en gelegenheidsstukken. Een aantal ervan is als bibliofiele uitgave verschenen. De echte verzamelaar had ze al in huis. De aangekondigde, nieuwe roman Zeeangst verschijnt in april van dit jaar.

Zoals in al het werk van Wiener hanteert hij diverse stijlen en onderwerpen, die naadloos in elkaar overlopen. Het boek bevat dramatische familieverhalen, jeugdherinneringen, verhalen over dieren, brieven en meer; alles fictief natuurlijk, maar daarom niet minder waar, om Wiener te citeren.

Het verhaal Familieportret begint als volgt: ”Ik kan mij niet herinneren of ik op mijn elfde wist wat joden waren, toen mijn moeder mij vertelde dat de ouders van mijn vader en zijn jongere broer een einde aan hun leven hadden gemaakt.” Een schitterende openingszin die al een hele roman in zich bevat. De drie maakten een einde aan hun leven op 15 mei 1940. Zijn vader onttrok zich aan de collectieve zelfmoord. Hij was verliefd op een vissersdochter uit IJmuiden, de latere moeder van de schrijver. Zijn vader koos voor het gezin waarin al snel, in de oorlogsjaren, twee kinderen werden geboren, Lodewijk en zijn oudere broer. Hij was dus niet solidair met zijn eigen, Joodse familie. Deze geschiedenis heeft Wiener uitgewerkt in de roman In zee gaat niets verloren. Het verhaal in deze bundel gaat over een portret van de broer van zijn vader. Wiener was al bekend met het door Jan Toorop gemaakte portret van zijn vader als jong ventje, maar nu duikt er ineens een schilderij van Jan Wiegers op, met de afbeelding van Eddy Wiener. Zijn grootouders verkeerden in kunstenaarskringen en hadden zelf ook veel kunst in huis. Het schilderij is te koop. De schrijver moet het hebben.

Wiener speelt graag met diverse realiteiten. In het verhaal Life imitates art vertelt hij hoe hij in een van zijn boeken zijn overleden poes Lolita een waardig zeemansgraf gaf. In dit verhaal vertelt hij dat dit in werkelijkheid anders verliep, maar toch niet. De werkelijke herbegrafenis voldeed aan de beschrijving in zijn roman. Het zit misschien complex in elkaar, maar het volgt wel de typisch Wieneriaanse logica. “Maar aangezien mijn boeken mijn bestaan rechtvaardigen en niet andersom, zoals bij de meeste schrijvers, of in concreto: aangezien ik alleen in mijn boeken werkelijk besta, heb ik na het doden van een jaar tijd besloten Lolita alsnog bij mij te voegen, voor altijd. En zo volvoer ik de handeling uit mijn boek op 27 september 2015 alsnog.” Let wel, dit is natuurlijk ook een verhaal in een boek.

Waar de realiteit heel dwingend naar voren komt, is in zijn Brief aan F. Starik. Hij beschrijft de ontmoeting met de twee jaar terug overleden schrijver. Zij raakten voor het eerst in gesprek tijdens een literaire manifestatie, waarbij Starik dacht dat hij een ander was. “Die snaak deugt, dacht ik toen meteen, want zelf denk ik ook vaak dat ik een ander ben.” Daarna sprak Wiener hem tijdens de beurs voor kleine uitgevers. Starik vertelde niet meer te drinken na zijn hartaanval. Zij spraken af in een café. “Voor iemand die niet meer dronk zette je een behoorlijk tempo in, het woord demarreren drong zich op.” Zij spraken o.a. over Menno Wigman. Wiener schreef hem na dit drankfestijn een hartelijk brief. “Als je er geen bezwaar tegen hebt reken ik je vanaf nu tot een bevriende mogendheid. Ruzie krijgen kan altijd nog wel, maar voorlopig zie ik geen aanleiding.” De brief werd nooit beantwoord. Het was vrijdag 16 maart 2018. “Je antwoordde niet, omdat je al dood was. Onze vriendschap was de kortste uit mijn leven.”