Henry de Montherlant (1896-1972) was een bekende Franse (toneel)schrijver. Hij schreef veel over man-vrouw-relaties en over onmogelijke liefdes. Hij maakte zijn hele leven dagboekaantekeningen. Vanaf 1957 verschenen deze in boekvorm onder de titel Carnets. Spelen met stof is een selectie uit deze delen, samengesteld door vertaler Ed Jongsma. Het zijn geen dagboekaantekeningen die iets zeggen over zijn dagelijkse leven of over de tijd waarin De Montherlant leefde. Zelden gaan zij over de actualiteit. Hij behandelt juist universeel menselijke thema’s.
De Montherlant ziet zichzelf graag als eenling. Hij gaat tekeer tegen zijn vermeende vijanden of tegen de mensheid als geheel. Hij weet zichzelf goed te relativeren en heeft gevoel voor humor. Veel stukken hebben de vorm van aforismen. Jongma ziet de aantrekkelijkheid van zijn werk hierin dat De Montherlant iemand is “die zonder veel omwegen tot een persoonlijke moraal tracht te komen.” Aforismen kun je beter niet uitleggen. Ik doe Henry de Montherlant het meeste recht en de lezer het meeste plezier door hem uitgebreid te citeren.
We kennen twee soorten geluk: dat wat wij verkrijgen zonder iemand kwaad te doen, en dat wat wij verkrijgen door iemand overhoop te steken.
Het feit niet na te denken alvorens tot handelen over te gaan wordt geprezen onder de naam ‘besluitvaardigheid’. Het heeft mij mijn hele leven lang in extreme mate ontbroken aan besluitvaardigheid.
Een menselijk wezen is altijd gevaarlijk. Wanneer het niet door zijn boosaardigheid is dan is het door zijn domheid. Wanneer het niet door zijn domheid is dan is het door zijn intelligentie.
De mensen zeggen dat ze de waarheid wensen en zij wensen slechts verklaringen. Zij zeggen dat zij de zin van het leven zoeken, en zij zoeken slechts een doel, dat wil zeggen een manier om de tijd te doden.
‘De hel, dat zijn de anderen.’ Akkoord, maar het paradijs, dat zijn ook de anderen.
Prostitutie. Het sausje is middelmatig, maar de bout is goed.
Iemand die alles zegt wat hij denkt is ongeveer gelijk aan een kind dat in bed plast.
De vrienden van de waarheid bezitten geen vrienden.
Men beweert dat stervenden geen mensen herkennen. Wat mij betreft, ik herken al sinds jaren geen mensen meer.
Ik denk na, dat wil zeggen dat ik geen mening heb.
Hoe meer men zich verklaart, hoe onbegrijpelijker men wordt. Ik praat tenminste voor mijzelf.
Mijn toekomst, zwart als de muil van de hel.
1 opmerking:
Hoi Alek, ik heb ook een stukje geschreven over dit boek: http://erikleest.blogspot.com/2014/07/henry-de-montherlant-spelen-met-stof-ik.html. Grappig is dat wij allebei een aantal prachtige citaten hebben uitgezocht en dat er geen enkele overlap is. Groetjes, Erik
Een reactie posten