Ieder nieuw boek van Houellebecq
geeft ophef. De dag dat Soumission in Frankrijk uitkwam, vond de moordpartij op
de redactieleden van Charlie Hebdo plaats. Niet dat er een oorzakelijk verband
tussen bestaat, maar het past wel in de rellerige sfeer rond het boek in
Frankrijk.
Het verhaal speelt in 2022.
Presidentsverkiezingen zijn aanstaande en gaan tussen het Front National van
Marine Le Pen en de Moslimbroederschap van Ben Abbes. De hoofdpersoon van
‘Onderworpen’ is François: half 40, professor aan de Sorbonne en kenner van het
werk van de schrijver Huysmans. Het verhaal wordt door zijn ogen verteld.
François is een figuur die we kennen
uit het werk van Houellebecq. Hij is een misantroop, een alleenstaande man
zonder vrienden. Het schrijven van een proefschrift gaf zijn leven nog enige
zin. “Meteen de volgende ochtend (of misschien dezelfde avond nog, dat kan ik
niet met zekerheid zeggen, de avond van mijn promotie was eenzaam en erg
alcoholisch) begreep ik dat een deel van mijn leven ten einde was, en
waarschijnlijk het beste deel.”
Hij zoekt rechtvaardiging voor zijn
leven, maar waarom eigenlijk? “Alle dieren en de overweldigende meerderheid van
de mensen leven zonder ooit de minste behoefte aan rechtvaardiging te voelen.
Ze leven omdat ze leven en dat is alles, en zo redeneren ze; en ik neem aan dat
ze daarna doodgaan omdat ze doodgaan, en dat dat in hun ogen het eind van de analyse
betekent. Maar ik vond dat ik het toch een klein beetje beter moest doen, in
elk geval als Huysmans-specialist.”
François heeft niet veel interesses.
Hij knoopt korte relaties aan met studentes, eet magnetron-maaltijden en drink
zich af en toe zat. “Veel mannen interesseren zich voor politiek en oorlog,
maar die bronnen van afleiding konden mij niet echt boeien, ik voelde me net zo
geëngageerd als een toilethanddoek, en dat is ongetwijfeld jammer.”
In de eerste vijftig pagina’s mijmert François
op deze toon door en leren wij hem kennen. Ik vind dit het beste deel van het
boek. Daarna begint het verhaal pas echt. De Moslimbroederschap wint de
verkiezingen. De verwachte chaos blijft uit. François vlucht weliswaar weg uit
Parijs, maar weet zelf niet helemaal waarom. Onderweg komt hij niemand tegen,
de wegen zijn leeg, hij ziet bij een pompstation een paar dode lichamen liggen,
hij is niet onder de indruk.
Wanneer hij weken later terugkeert in
Parijs, is hij zijn baan op de universiteit kwijt. Hij krijgt een goed
pensioen. Ondertussen gaat het niet slecht met Frankrijk. Abbes is een
deskundig bestuurder. Hij hervormt het onderwijs. Alleen moslims mogen op de
universiteit werken. De criminaliteit is flink gedaald en het straatbeeld is
veranderd. Er zijn geen meisjes met korte rokjes meer te zien. De hele
revolutie verloopt vrij geruislos, een burgeroorlog blijft uit.
François praat met wat mensen en in
deze gesprekken wordt de hele politiek van het nieuwe regime aan de lezer
uitgelegd. Hier wordt Houellebecq te langdradig. Hij lijkt een zo rationeel
mogelijk beeld te willen scheppen van wat er gebeurt. Op sommige punten is zijn
beschrijving juist heel onrealistisch: er is nauwelijks verzet en vooral
vrouwen onderwerpen zich zonder protest aan hun nieuwe slavinnenbestaan.
Een ander onwaarschijnlijk detail is
dat François zijn bankafschriften en andere belangrijke berichten per post
krijgt. En om een email te lezen moet hij naar huis, vreemd voor Parijs 2022.
‘Onderworpen’ vind ik niet zijn beste
roman. Het onderwerp is aantrekkelijk genoeg om het boek snel uit te lezen.
Houellebecq schrijft soepel en niet overdreven mooi. Het beeld dat hij
schetst van de samenleving is minder schokkend dan ik had verwacht, maar ook
niet erg realistisch. De figuur François is prachtig zwartgallig.
Het Moslimregime wil mensen als François
graag op de universiteit terug. De voordelen voor hem zijn duidelijk:
eerherstel, een hoog inkomen en een huwelijk met minstens drie jonge meisjes.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten