De goede zoon kreeg vele lovende recensies. Ik las er een paar en werd nieuwsgierig naar het
boek. Uit de stukken werd ik niet goed wijs waar het verhaal over ging. Na
lezing vind ik het nog steeds lastig een samenvatting te geven.
Het verhaal
speelt in de nabije toekomst en is enorm afwisselend. Er komen vreemde zaken in
voor, zoals een pratende auto, maar tegelijkertijd is het een aangrijpend
verhaal over een man die twintig jaar voor zijn demente moeder heeft gezorgd.
Er zitten hilarische herinneringen in van een werkeloze jongen die
tewerkgesteld wordt in een archief en samen met kansloze leeftijdsgenoten de
dagen stukslaat. Er zitten bespiegelingen in over de toekomst van het
schrijven, moderne kunst en de plotloze roman, maar het boek bevat ook
mythische elementen met pelgrims die door de bergen trekken.
Het verhaal
is vooral erg spannend opgebouwd. De structuur zit vernuftig in elkaar. Na een
paar hoofdstukken wist ik nauwelijks waar het verhaal heenging. Wat ik wist was
de vage aanduiding dat de hoofdpersoon met Lennox op weg was naar Bonzo die
zijn geheugen kwijt was geraakt. Dit sloeg nergens op, toch las ik door. Het
doel van de twee mannen wordt kennelijk in zeven dagen bereikt, althans in de
titels van de hoofdstukken wordt dit aangegeven.
Tijdens de
reis kijkt de zestigjarige hoofdpersoon terug op zijn leven. Zijn moeder is
onlangs overleden. Zij werd honderd jaar. De zoon merkt dat hij bepaalde eigenschappen
waar hij zich bij haar aan ergerde heeft overgenomen. Hij denkt hieraan bij het
zitten op haar oude stoel met bewegende elementen. Ook hij kan de knoppen niet
uit elkaar houden. Grappig is de rol van apparaten in deze roman. In het
archief was het werk heel handmatig en de stoel van moeder is iets uit onze
tijd. Maar langzaam komen er steeds meer elementen het verhaal binnen uit de
tijd waarin het verhaal zich afspeelt: stoelen met handen die masseren,
zorgrobots en zelfrijdende auto’s.
Andere
dingen zijn verdwenen of zijn moeilijk te krijgen, zoals echte koffie. De twee
grote veranderingen die de maatschappij hebben opgeschud zijn de robotisering
en de invoering van het basisinkomen. Bijna iedereen is nu vrij en heeft tijd
om musea te bezoeken, op pelgrimstocht te gaan of om te schrijven. Ook lijken
er geen landsgrenzen meer te bestaan. De twee rijden verder en verder zonder
dat zij in een ander soort samenleving terechtkomen.
De
hoofdpersoon vertelt gedurende de reis meer en meer over zijn moeder, aan
Lennox en aan zijn pratende en denkende auto. Sommige verhalen herhaalt hij een
paar maal. De kern is dat zij uiteindelijk gelukkig werd vanaf het moment dat
er volledig voor haar werd gezorgd. Een link met de hele samenleving, zoals
deze wordt geschetst door Van Essen is snel gelegd. De robots doen het werk, de
mens hoeft slechts vermaakt te worden.
Dat hier
een grimmige kant aan zit, daar draait het om in het spannende verhaal over het
terugvinden van iemands geheugen. Hier zal ik verder niets over vertellen om
het niet voor andere lezers te verpesten. Knap is dat je soms dit
spanningselement helemaal kwijt bent. Het verhaal gaat dan over de moeder of de
hoofdpersoon mijmert over gebeurtenissen uit zijn leven waar hij spijt van
heeft of die hij niet begrijpt. Deze afwisseling stoort absoluut niet. En
sommige zijpaden blijken later perfect in het grote verhaal te passen.
Het
gedachteleven van de hoofdpersoon is kronkelig. Tot zijn eigen verbazing, zo
lijkt het, komt hij tot conclusies over zijn huidige leven en de verhouding tot
de wereld. “Er zijn overal verbanden ontstaan waar ik geen weet van heb, en tussen
mij en de wereld lijkt steeds minder verband te bestaan.”
Concluderend, De goede zoon is een opmerkelijke roman, waar op een wonderlijke manier het
verhaal wordt verteld. Leuk is dat de auteur (of de verteller) soms opeens het
verhaal binnenstapt en een opmerking maakt over het verhaal. Dit werkt
vervreemdend. Mijn enige kritiekpunt is dat het herhalen van bepaalde
gebeurtenissen, met name de verhalen over de moeder, mij wat ging tegenstaan.
De tocht in de pratende auto, waarbij de hoofdpersoon de verhouding tot zijn
moeder uiteenzet, had wat minder uitvoerig gemogen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten