Nicolien Mizee – Schrijfles

Jarenlang gaf Nicolien Mizee schrijfles aan de Volksuniversiteit en de Schrijversvakschool. Ze schreef hierover in onder meer NRC. In 2009 werden deze columns gebundeld, deze nieuwe uitgave is uit 2025. Je herkent ogenblikkelijk de stijl van Mizee: nuchter, grappig en vol zelfspot. Ze beweert dingen met absolute zekerheid. Wanneer een leerling soms doorvraagt weet ze meestal geen argumenten te geven, maar dat doet haar niet twijfelen aan haar gelijk. In het voorwoord citeert zij Karel van het Reve: ‘Voor wie meent iets te zeggen te hebben: verzaak nimmer de dure plicht om dat zo duidelijk en eenvoudig en eerlijk en naïef mogelijke te doen.’ Veel leerlingen denken hier anders over; zij houden van onbegrijpelijkheden en willen graag dingen suggereren in plaats van ze gewoon te zeggen.

Nicolien Mizee – De pech, de zwaarheid en het zweven

 

Ieder nieuw deel van de faxen aan Ger koop ik onmiddellijk na verschijnen. Twee dagen later heb ik het boek uit, verlangend naar meer. Dit zevende deel loopt van half februari tot begin augustus 2001, bijna vierhonderd pagina’s. In deze periode draait het in het leven van Nicolien Mizee om het schrijven van haar tweede roman, die over haar moeder zal gaan. Zij vraagt zich voortdurend af of zij hier goed aan doet. Haar jeugd was geen pretje en werd vooral gedomineerd door haar gestoorde moeder; voor de roman put zij ruim uit haar jeugdherinneringen. Anderen denken dat de moeder zal ontploffen van woede en haar dochter of zichzelf na publicatie iets aan zal doen. Mizee raadpleegt veel mensen in haar omgeving, waarbij de vraag steeds opkomt of je over alles en iedereen mag schrijven.

Mark van Leeuwen – Charlotte

 

De in Rotterdam geboren Mark van Leeuwen is schrijver en vertaler. Hij is net als ik een groot liefhebber van het werk van Bob den Uyl. Samen met Ivar Schutte gaf hij enige tijd het jaarlijkse Bobschrift uit, een bundeling verhalen en artikelen van en over Bob den Uyl. Onlangs verscheen de novelle Charlotte, waar ik nieuwsgierig naar was omdat ik verwachtte de invloed van Bob den Uyl erin te zullen lezen.

Will Gompertz – Je weet niet wat je ziet

Je weet niet wat je ziet is een boek waar ik uit mijzelf niet direct naar zou grijpen, maar je zit in een leesclub en dan lees je soms zulke boeken. Ik kan mijn vooroordelen tegen dit soort boeken met stukjes niet goed onder woorden brengen, maar tijdens het lezen - ik deed er een maand over - werd ik volledig bevestigd in mijn vooroordelen. De besprekingen van eenendertig kunstenaars zijn iets langer dan Wikipedia-introducties, maar je kunt ze ook geen essays noemen. Wat mij meteen tegenstond was het omslag en de pretentieuze ondertitel, verder ergerde ik mij aan de opgewekte toon, het kromme taalgebruik (wat misschien door de vertaling komt) en het teveel aan overbekende feiten. 

Hermann Ungar – De klas

Hermann Ungar (1893-1929) was een Moravische schrijver van Joodse afkomst. Hij woonde en werkte onder meer in Berlijn en Praag en schreef net als Kafka in het Duits. Hij publiceerde slechts enkele boeken en Die Klasse uit 1927 is zijn laatste roman. Hij is vooral bekend van Die Verstümmelten uit 1923, in het Nederlands vertaald als De verminkten. Deze mooie uitgave van De klas is van 2002, het is een vertaling van Angela Adriaansz. Het verhaal draait om de leraar Josef Blau en het wordt verteld vanuit zijn perspectief. Hij voert een verbeten strijd met de klas waar hij les aan geeft en wordt geplaagd door wanen, waardoor het meer een strijd om het bestaan wordt.

Roan Kasanmonadi - Vuurbloem

Voor het winternummer van Awater (2025) schreef ik de volgende recensie:

 

De Rotterdamse dichter en spoken word artiest Roan Kasanmonadi debuteerde in september dit jaar met de bundel Vuurbloem. Hij is ook danser en psychiater in opleiding en hij put voor zijn poëzie uit deze en vele andere bronnen. De bundel leest op sommige momenten als een neerslag van podiumpoëzie, op andere waan je je in een film of in een videogame. Je leest het plezier voor experimenteren eraan af. De titels van zijn gedichten zijn verrassend, maar soms zoek je naar het verband met de tekst, dat er niet per se hoeft te zijn. 

Gerbrand Bakker – Aan mij heb je niks

Het lezen van de dagboeken van Gerbrand Bakker in de reeks privé-domein - Aan mij heb je niks is alweer het vierde deel - is eenzelfde soort ervaring als het lezen van Voskuil of de faxboeken van Nicolien Mizee. Er hoeft niet veel te gebeuren, de beschrijvingen zijn alledaags en toch wil je doorlezen; terloops ontvouwt zich ondertussen een drama. In dit deel draait het uiteindelijk om de verdrinkingsdood van een jonger broertje van de schrijver. Bakker vertelt over zijn voordrachten die hij vooral in Duitsland houdt. Het gaat om de treinreis of autorit erheen, om hotelkamers waar hij, vaak samen met zijn vriend M, verblijft, om eten en om de vraag of zij achteraf wel of niet voor een diner uitgenodigd worden door de organisatie. Ook het kopen van een duur pakje shag en een bezoek aan zijn moeder zijn geen schokkende gebeurtenissen, maar dan krijgt hij op een festival in Istanbul een vraag uit het publiek en wordt hij herinnerd aan de dood van zijn broertje in juni 1969. Hij wordt door emoties overmand.

J.J. Voskuil – De bodem van het bestaan. Dagboeken 1976-1980

Het lezen van Voskuil heeft iets verslavends. Dit vijfde deel dagboeken brengt weinig nieuws, maar ik wil het toch helemaal uitlezen, soms tegen heug en meug. De ruzies met Lousje nemen zulke bizarre vormen aan, dat je uit plaatsvervangende schaamte eigenlijk wilt stoppen, toch ga je door. Daarbij moet ik wel telkens bedenken dat het de blik van Han is; hij beschrijft deze ruzies, wellicht zou zijn vrouw het heel anders verwoorden, ter illustratie een citaat van een onbegrijpelijke ruzie: ‘Ik vraag of ik een opmerking over de giro-overschrijving die ter verzending klaar ligt mag maken. - Nee dat mag ik niet. - Maar er staat een fout in. - Dat interesseert haar niet en bovendien: ze maakt geen fouten. - Dat is me bekend, maar er staat dit keer toch een fout in, want ze heeft het nummer van de rekening niet vermeld. - Het lijkt er even op of ze onzeker wordt. Wat is dat dan voor nummer. - Dat nummer staat onderaan de rekening met het verzoek dat te vermelden. - Ze heeft zich alweer in haar macht. Dat interesseert haar niet. Ze heeft het altijd zo gedaan en zo is het goed. - Op mijn opmerking dat dit de eerste keer is dat zij deze rekening betaalt, geeft ze niet eens antwoord meer.’

Koos van Zomeren – Het leven heeft geen geheimen

Ik heb veel van Koos van Zomeren gelezen, maar Het leven heeft geen geheimen uit 2004 had ik gemist. Het boek kun je een roman noemen, iets waar Van Zomeren zelf ook verbaasd over lijkt te zijn. Het boek doet qua opzet denken aan zijn latere boeken Omstandigheden en Gevolgen. Ze bevatten een verhaal, maar de auteur is ook nadrukkelijk aanwezig in het boek om over dat verhaal en het ontstaan ervan te mijmeren. Zo ook in Het leven heeft geen geheimen: in het eerste deel verliest de hoofdpersoon zijn stem, in het tweede deel is de schrijver aan het woord en in het derde deel ontrafelt dezelfde hoofdpersoon een familiegeheim.

Eva Meijer – Muizenleven

Eva Meijer is schrijver, filosoof, dichter, wetenschapper en meer. Hen schrijft veel en is in het bijzonder geïnteresseerd in gedrag van niet-menselijke dieren. Vanaf 2020 nam Meijer ex-laboratoriummuizen in huis en verzorgden ze een aantal jaren. Het waren drie groepjes van in totaal vijfentwintig vrouwelijke muizen. Hen observeerde ze, maakte contact en probeerde hun taal en hun complexe sociale leven te begrijpen. In Muizenleven doet Meijer hier verslag van. Het boek is ook een pleidooi om meer gelijkwaardig met niet-menselijke dieren om te gaan.

Lucas Zandberg - Rustimo

Lucas Zandberg schrijft vooral historische romans en hij doet dat erg goed. Eerder las ik met veel plezier onder meer De laatste maîtresse over de maîtresse en titre van de Franse koning Lodewijk XV. Het startpunt voor het schrijven van een boek ligt bij Zandberg in zijn fascinatie voor bepaalde personen. Hij schreef al eens over keizerin Elisabeth in Beieren, beter bekend als Sisi. In zijn recentste roman speelt zij weer een rol. Rustimo was een zwarte jongen die door de onderkoning van Egypte aan haar cadeau werd gedaan om als speelkameraadje te dienen voor haar dochter Valerie. Het is een bizarre geschiedenis. Deze vorm van slavernij werd in 1878 al niet meer door iedereen als normaal beschouwd. Zandberg beschrijft het leven van Rustimo vanaf het moment dat hij wordt weggegeven tot aan zijn dood in 1892.

Annelies Verbeke – Jij

 

In 2023 verscheen deze verzamelbundel, waarvan de verhalen zijn geselecteerd op grond van het vertelperspectief. Ze zijn namelijk allemaal geschreven vanuit de tweede persoon enkelvoud, vandaar de titel Jij. Interessant is om te kijken of de verhalen ook inhoudelijk meer met elkaar gemeen hebben. Op de achterflap schrijft Verbeke dat toen zij voor het eerst een verhaal vanuit dit perspectief las: ‘het een bijzondere betrokkenheid van mij als lezer teweegbracht.’ Dat ervoer ik ook, maar omdat de hoofdpersonages van buitenaf worden beschreven ben je je ook constant van de afstand bewust. Sommige verhalen uit de bundel had ik eerder gelezen; deze negen verhalen achter elkaar lezen werkt wat vervreemdend.