Bertram Koeleman – Een luisterend oog

 

Na twee verhalenbundels en drie romans is dit het zesde boek van Bertram Koeleman; Een luisterend oog is een korte roman en helemaal in de stijl die ik van hem ken: goed geschreven, spannend en vreemd. Het draait om een kunstwerk van de jonge kunstenaar Boris Němec, Can You See Me? Maarten is een Nederlandse man van de rond de zeventig. Hij ziet de foto hangen op een tentoonstelling en is meteen verkocht. Zijn vrouw, ook kunstliefhebber, maakt vaker mee dat haar man obsessief met iets bezig is, maar de vele uren dat hij voor de foto zit maken haar bang. Maarten denkt dat er een figuur op de foto te zien moet zijn, het laat hem niet los.

Urszula Honek – Witte nachten

 

De Poolse schijfster Urszula Honek was onlangs te gast op het Crossing Border festival, waar ook haar landgenote Olga Tokarczuk aanwezig was. Het mooie interview met Tokarczuk heb ik gezien, Honeks optreden helaas niet. Zij is een succesvolle dichter en schrijver, Witte nachten is haar prozadebuut uit 2022. Het boek werd genomineerd voor de International Booker prize, de Nederlandse vertaling is van Charlotte Pothuizen.

Gerbrand Bakker – Boedel

Wanneer je de delen privé-domein van Gerbrand Bakker hebt gelezen dan weet je dat zijn moeder niet lang meer te leven had. Zij is inderdaad onlangs overleden. In Boedel beschrijft Bakker hoe het leegruimen van haar huis en de verdeling van de spullen verliep. Hij heeft vier broers en een zus en het kan nogal eens botsen tussen de gezinsleden: ”Maar uiteindelijk komen de zes nabestaanden er altijd uit, misschien omdat de woorden van hun moeder nog altijd nagalmen: ‘Wie ruzie maakt, krijgt niks!’

David Vann – Last day on earth

Van de Amerikaanse schrijver David Vann (geboren 1966) ken ik alle romans. Hij heeft ook een paar non-fictie boeken geschreven, zoals Last day on earth uit 2011 waarin hij een portret schetst van Steve Kazmierczak die op Valentijnsdag 2008 het vuur opende in de Northern Illinois University en daarbij vijf studenten om het leven bracht, waarna hij zichzelf doodde. Mark Rutte reageerde na hevige coronarellen dat de daders hard gestraft moesten worden en voegde daaraan toe: ‘Ik ga niet zoeken naar sociologische oorzaken.’ Terwijl juist dat een van de interessantere vragen is: hoe komt iemand tot een dergelijke daad? Waarbij een massamoord natuurlijk van een andere orde is dan een relletje schoppen. David Vann gaat diep in op de achtergronden van Steve: zijn jeugd, opvoeding, omgeving en het land waarin hij opgroeide spelen allemaal mee. Daarbij trekt Vann parallellen met zijn eigen jeugd en achtergronden. Hij schreef daarmee een uniek boek dat ik ademloos uitlas.

L.H. Wiener – In verlatenheid

Bij het lezen van de nieuwste roman van L.H. Wiener moest ik sterk denken aan Koos van Zomeren, waarvan ik onlangs We gaan zo las, een boek dat je kunt lezen als een afscheid. Zo blikt Wiener met In verlatenheid ook terug op zijn leven alsof dat inmiddels voorbij. Beide auteurs zijn rond de tachtig; ze zijn niet helemaal vergeten, hebben een klein en fanatiek lezerspubliek, maar bestsellers zullen ze niet meer schrijven. Beiden zijn stilisten waarvoor het vooral gaat om hoe iets is geformuleerd. Het verhaal doet er wat minder toe, maar na lezing van In verlatenheid had ik net als na het lezen van We gaan zo het gevoel een afgeronde roman te hebben gelezen.

Mathijs Deen – Gras

Van Mathijs Deen lees ik alles, zowel zijn non-fictie, zijn waddenthrillers als zijn andere romans. Omdat zijn stem zo aangenaam is luister ik zijn boeken het liefst, zo ook deze net verschenen korte roman over een aantal generaties tuinbazen. Hij vertelt chronologisch het verhaal van de mannen die werkten op het landgoed Broeckvoorde, van 1848 tot 1954, maar het verhaal gaat vooral over standsverschillen en het verglijden van de tijd.

Koos van Zomeren – We gaan zo

Bij ieder nieuw boek van Koos van Zomeren denk ik dat het zijn laatste zal zijn. In de roman Gevolgen waarover hij schrijft in dit dagboek, kijkt hoofdpersoon Ronald Walraven terug op zijn leven; hij zegt wel dat hij met beide benen buiten het graf staat, maar veel scheelt het niet of hij ligt erin. Van Zomeren mijmert in We gaan zo ook voortdurend over zijn naderende einde. Hij kampt met lichamelijke gebreken, in de bergen wandelen lukt hem niet meer en als schrijver dreigt hij vergeten te worden. Hij schrijft verder over zijn dagelijkse bezigheden, over schrijven (op een typemachine) en over dit dagboek zelf. Het maakt mij niet zoveel uit waarover hij schrijft, het is altijd boeiend, zelfs als hij uitgebreid verslag doet van wat hij op televisie bekijkt aan sportwedstrijden.

Maarten van Riel - Het verdriet van Tilburg

Omdat we binnenkort naar Tilburg verhuizen was ik blij verrast toen ik deze titel zag staan op de lijst van genomineerde boeken voor de Libris Geschiedenisprijs 2025 (volgende week wordt de winnaar bekend gemaakt). Ik was al van plan mij te verdiepen in de geschiedenis van Tilburg, dus het boek kwam op het juiste moment voorbij. Maarten van Riel is historicus en is een paar jaar geleden terugverhuisd naar Tilburg. Hij dacht sindsdien steeds vaker aan zijn grootvader Frans, die zijn hele leven in de textielindustrie werkte en die suïcide pleegde in een tijd dat dit voor de kerk een doodzonde was. Van Riel gaat op zoek naar het verhaal van zijn grootvader en van de teloorgang van de Tilburgse textielindustrie. Het verdriet van Tilburg is een breed opgezet boek geworden waarin hij de stadsgeschiedenis prachtig verbindt met zijn persoonlijke geschiedenis.

Anton de Goede – Een gat in het hoofd

Het was voor Anton de Goede geen makkelijke opgave om een biografie over Heere Heeresma (1932-2011) af te leveren. De schrijver stond erom bekend dat hij zijn privéleven zoveel mogelijk afschermde. Hij hield van het vertellen van sterke verhalen en strooide zijn lezers zand in de ogen door de achterflappen van zijn boeken op te sieren met prachtige biografische gegevens die weinig met zijn werkelijke leven te maken hadden. Er zijn maar weinig familieleden en vrienden in leven die Heeresma van dichtbij hebben meegemaakt en die hem echt kende. Met zijn dochter had hij geen contact en zijn zoon weigerde mee te werken. De Goede is ondanks dit alles wel de enige juiste persoon die deze biografie had kunnen schrijven. Hij ging goed met Heeresma om en kreeg hem zelfs aan het praten over zijn jeugd. 

Nicolien Mizee – Schrijfles

Jarenlang gaf Nicolien Mizee schrijfles aan de Volksuniversiteit en de Schrijversvakschool. Ze schreef hierover in onder meer NRC. In 2009 werden deze columns gebundeld, deze nieuwe uitgave is uit 2025. Je herkent ogenblikkelijk de stijl van Mizee: nuchter, grappig en vol zelfspot. Ze beweert dingen met absolute zekerheid. Wanneer een leerling soms doorvraagt weet ze meestal geen argumenten te geven, maar dat doet haar niet twijfelen aan haar gelijk. In het voorwoord citeert zij Karel van het Reve: ‘Voor wie meent iets te zeggen te hebben: verzaak nimmer de dure plicht om dat zo duidelijk en eenvoudig en eerlijk en naïef mogelijke te doen.’ Veel leerlingen denken hier anders over; zij houden van onbegrijpelijkheden en willen graag dingen suggereren in plaats van ze gewoon te zeggen.

Nicolien Mizee – De pech, de zwaarheid en het zweven

 

Ieder nieuw deel van de faxen aan Ger koop ik onmiddellijk na verschijnen. Twee dagen later heb ik het boek uit, verlangend naar meer. Dit zevende deel loopt van half februari tot begin augustus 2001, bijna vierhonderd pagina’s. In deze periode draait het in het leven van Nicolien Mizee om het schrijven van haar tweede roman, die over haar moeder zal gaan. Zij vraagt zich voortdurend af of zij hier goed aan doet. Haar jeugd was geen pretje en werd vooral gedomineerd door haar gestoorde moeder; voor de roman put zij ruim uit haar jeugdherinneringen. Anderen denken dat de moeder zal ontploffen van woede en haar dochter of zichzelf na publicatie iets aan zal doen. Mizee raadpleegt veel mensen in haar omgeving, waarbij de vraag steeds opkomt of je over alles en iedereen mag schrijven.

Mark van Leeuwen – Charlotte

 

De in Rotterdam geboren Mark van Leeuwen is schrijver en vertaler. Hij is net als ik een groot liefhebber van het werk van Bob den Uyl. Samen met Ivar Schutte gaf hij enige tijd het jaarlijkse Bobschrift uit, een bundeling verhalen en artikelen van en over Bob den Uyl. Onlangs verscheen de novelle Charlotte, waar ik nieuwsgierig naar was omdat ik verwachtte de invloed van Bob den Uyl erin te zullen lezen.