Koos van Zomeren – Het leven heeft geen geheimen

Ik heb veel van Koos van Zomeren gelezen, maar Het leven heeft geen geheimen uit 2004 had ik gemist. Het boek kun je een roman noemen, iets waar Van Zomeren zelf ook verbaasd over lijkt te zijn. Het boek doet qua opzet denken aan zijn latere boeken Omstandigheden en Gevolgen. Ze bevatten een verhaal, maar de auteur is ook nadrukkelijk aanwezig in het boek om over dat verhaal en het ontstaan ervan te mijmeren. Zo ook in Het leven heeft geen geheimen: in het eerste deel verliest de hoofdpersoon zijn stem, in het tweede deel is de schrijver aan het woord en in het derde deel ontrafelt dezelfde hoofdpersoon een familiegeheim.

Eva Meijer – Muizenleven

Eva Meijer is schrijver, filosoof, dichter, wetenschapper en meer. Hen schrijft veel en is in het bijzonder geïnteresseerd in gedrag van niet-menselijke dieren. Vanaf 2020 nam Meijer ex-laboratoriummuizen in huis en verzorgden ze een aantal jaren. Het waren drie groepjes van in totaal vijfentwintig vrouwelijke muizen. Hen observeerde ze, maakte contact en probeerde hun taal en hun complexe sociale leven te begrijpen. In Muizenleven doet Meijer hier verslag van. Het boek is ook een pleidooi om meer gelijkwaardig met niet-menselijke dieren om te gaan.

Lucas Zandberg - Rustimo

Lucas Zandberg schrijft vooral historische romans en hij doet dat erg goed. Eerder las ik met veel plezier onder meer De laatste maîtresse over de maîtresse en titre van de Franse koning Lodewijk XV. Het startpunt voor het schrijven van een boek ligt bij Zandberg in zijn fascinatie voor bepaalde personen. Hij schreef al eens over keizerin Elisabeth in Beieren, beter bekend als Sisi. In zijn recentste roman speelt zij weer een rol. Rustimo was een zwarte jongen die door de onderkoning van Egypte aan haar cadeau werd gedaan om als speelkameraadje te dienen voor haar dochter Valerie. Het is een bizarre geschiedenis. Deze vorm van slavernij werd in 1878 al niet meer door iedereen als normaal beschouwd. Zandberg beschrijft het leven van Rustimo vanaf het moment dat hij wordt weggegeven tot aan zijn dood in 1892.

Annelies Verbeke – Jij

 

In 2023 verscheen deze verzamelbundel, waarvan de verhalen zijn geselecteerd op grond van het vertelperspectief. Ze zijn namelijk allemaal geschreven vanuit de tweede persoon enkelvoud, vandaar de titel Jij. Interessant is om te kijken of de verhalen ook inhoudelijk meer met elkaar gemeen hebben. Op de achterflap schrijft Verbeke dat toen zij voor het eerst een verhaal vanuit dit perspectief las: ‘het een bijzondere betrokkenheid van mij als lezer teweegbracht.’ Dat ervoer ik ook, maar omdat de hoofdpersonages van buitenaf worden beschreven ben je je ook constant van de afstand bewust. Sommige verhalen uit de bundel had ik eerder gelezen; deze negen verhalen achter elkaar lezen werkt wat vervreemdend.

Nescio – Zingen in het donker

In 2021 verscheen de dikke biografie van Nescio. Biografe Lieneke Frerichs maakte hiervoor onder meer gebruik van de brieven die J.H.F. Grönloh in de oorlog schreef. Ze kreeg geregeld van lezers de vraag of deze brieven uitgegeven konden worden. Dit gebeurde dit jaar in het mooi verzorgde Zingen in het donker. Nescio schreef vanaf augustus 1944 naar zijn kinderen in Groningen. Het zijn berichten over wat hem en zijn vrouw dagelijks bezighield; dat was vooral de vraag hoe aan eten te komen.

Simon Vestdijk – Het proces van Meester Eckhart

De tweeënvijftigste roman van Vestdijk is een van zijn dunste, nog geen honderd pagina’s. Alleen De zwarte ruiter, die je een novelle kunt noemen is nog iets dunner. Het proces van Meester Eckhart verscheen in 1970 en is de laatste roman die tijdens zijn leven uitkwam. Na zijn dood verschenen nog de onvoltooide roman De persconferentie en het romanfragment De aeolusharp. De historische roman speelt eind jaren twintig van de veertiende eeuw in Keulen. Eckhart von Hochheim, waarop het verhaal is gebaseerd, stierf in 1327 of 1328. Hij was een mystieke theoloog die behoorde tot de orde van de Dominicanen. Een paar jaar voor zijn dood werd hij verdacht van ketterij en werd er een onderzoek naar hem ingesteld. De roman volgt dit proces.

Lodewijk van Oord – Niemand is van hier

De derde roman van Lodewijk van Oord (uit 2019) speelt in Oost-Afrika. Ik had het boek al een tijdje klaarliggen en na het lezen van zijn essay Protesteren voor beginners werd het tijd om Niemand is van hier te lezen. Van Oord woonde zelf jarenlang in Afrika: hij werkte in Swaziland en ik vermoed dat hij Maputo, de hoofdstad van Mozambique, goed kent. In de roman vertelt hij twee verhalen. Accountant Fliers van Deventer is door een fraudezaak in opspraak geraakt. Hij vertrekt voor enige tijd naar Mozambique en verblijft in de villa in een gated community even buiten Maputo. De biologe Rineke Friedl reist naar het kleine Franse eiland Île Europa in de straat van Mozambique om te onderzoeken hoe de rattenplaag aldaar te bestrijden is. De twee ontmoeten elkaar even op het vliegveld, maar zien elkaar verder niet, Tussen de twee verhalen zijn wel paralellen te trekken. 

Hanna Bervoets - Efter

Efter speelt net als veel andere romans van Bervoets in de nabije toekomst. Ze is goed in het bedenken van verrassende onderwerpen waarmee ze maatschappelijke problemen aankaart. Door een verhaal net in de toekomst te plaatsen creëer je als schrijver meer vrijheid. Efter is de naam van een geneesmiddel waarmee verliefdheid, dat als een aandoening wordt beschouwd, bestreden kan worden. Zij voert een aanzienlijk aantal personages op en de roman heeft veel verhaallijnen, waarmee ze raakt aan de farmaceutisch industrie, de medische wetenschap, de journalistiek en het dagelijkse leven in een afkickkliniek. Dit lijkt veel maar Bervoets maakt er een overtuigend geheel van zonder dat de lezer het spoor bijster raakt. 

Lisa Ridzen – De kraanvogels vliegen naar het zuiden

Lisa Ridzén is sociologe en groeide op in het Noorden van Zweden. Zij komt uit een houthakkersfamilie en voor haar debuut heeft zij zich laten inspireren door haar eigen familie. De hoofdpersoon is de negentachtig-jarige Bo. Hij woont zelfstandig in het huis waar hij ook is opgegroeid. Zijn jämthund Sixten is zijn beste kameraad, maar de verzorging wordt een steeds groter probleem. Gelukkig heeft hij dagelijks thuiszorg en een aantal medewerkers laat Sixten uit. Zijn zoon Hans vindt het niks en wil de hond zo snel mogelijk herplaatsen. Ridzén heeft het verhaal deels gebaseerd op de aantekeningen van het thuiszorgteam dat voor haar grootvader zorgde. De kraanvogels vliegen naar het zuiden is een internationale bestseller. De Nederlandse vertaling is van Geri de Boer.

 

Anka Hashin – Poging tot fiasco

Twee jaar terug verscheen Schrikkeljaar, het debuut van Anka Hashin, een verhalenbundel die ik helemaal heb gemist. Onlangs kwam haar tweede boek uit, wederom een verhalenbundel. Hij is mooi vormgegeven en de titel sprak mij ook meteen aan: Poging tot fiasco. Hashin is geboren in 1980 in wat toen de Sovjet-Unie heette. Haar verhalen zijn niet-realistisch in de zin dat er nooit een plaats of tijd wordt genoemd, maar sommige verhalen lijken zo weggelopen uit een negentiende-eeuwse Russische verhalenbundel.

 

Laura van der Haar – Verkeerd verbonden

Van Laura van der Haar las ik eerder boeken en vooral Loslopen vond ik bijzonder geestig. De hoofdpersoon in dat boek heeft veel onrust en stort zich steeds in iets nieuws. Haar hond Takkie heeft een karakter dat daarop aansluit, ze is een echte stuiterbal. De verteller is dezelfde in dit nieuwe boek en ook qua stijl sluiten de twee boeken op elkaar aan. Van der Haar schrijft in een hoog tempo, alsof zij naast je zit aan een bar en ze maar blijft doorratelen. Het is heerlijk om te lezen.

Jonah Falke – De Bible Belt

Jonah Falke is journalist en schrijver; hij heeft een brede interesse en is onder meer ook kunstenaar en documentairemaker. Dit boek over de Bible Belt is ontstaan uit nieuwsgierigheid. Zelf is hij niet religieus opgevoed en hij wilde weten wat er speelt binnen deze toch wel grote bevolkingsgroep in Nederland. Een van de dingen waar hij achter komt is dat de bewoners van de Bible Belt niet een homogeen geheel vormen; de diversiteit is er juist groot. Dat is een van de clichés die hij met dit boek onderuit haalt.