Ida Simons (1911-1960) oogstte vlak voor haar dood veel succes met de roman Een dwaze maagd. Het boek - haar enige roman – raakte in de decennia erna in vergetelheid, totdat uitgeverij Cossee het in 2014 opnieuw uitgaf. Wederom werd het een bestseller, volkomen terecht want het is een schitterende roman. Een jaar na haar dood verscheen Als water in de woestijn. Het werk is fragmentarisch. Het zijn verhalen die een roman hadden moeten vormen, aangevuld met andere verhalen uit haar nalatenschap. In 2015 bracht Cossee dit werk opnieuw uit, inclusief het voorwoord van Pierre H. Dubois en een nieuw nawoord van Annelies Verbeke.
Na het lezen van De dwaze maagd verwachtte ik veel van deze bundel. Het boek bestaat voor de helft uit teksten die uitgewerkt een verrassende roman hadden kunnen opleveren. Het verhaal speelt in een aristocratisch milieu met buitenissige personages. De familie Raiding - ook wel de Raidings genoemd – is excentriek. De verteller is een buitenstaander, een jonge vrouw die kennis maakt met deze familie en hen op een grappige en onderkoelde manier beschrijft. De opzet van het boek, met verschillende perspectieven, verhalen in brieven en verhalen in verhalen, lijkt complex, maar leest soepel. Omdat het boek nog niet af was, is het niet duidelijk wat de plaats zou moeten zijn van een paar losse fragmenten. Qua stijl en thematiek passen deze losse delen wel goed in het geheel.
Naast deze roman in wording staan er nog vier verhalen in de bundel. Er wordt in het boek niet aangegeven wanneer Simons deze verhalen heeft geschreven. De kwaliteit is wisselend, maar haar stijl is goed. Zij schrijft met humor, maar er hangt altijd een dreiging in de lucht. Het verhaal ‘Puck’ is het meest geslaagd. Dit speelt evenals de onaffe roman in een rijk milieu. Puck is de puberdochter van een grootindustrieel en behoort tot de Munnik-dynastie. Zij is bescheiden en rustig en eigenlijk erg ongelukkig. Op een dag kondigt een oom aan dat een neef binnenkort bij hen komt wonen. Deze Gilles schijnt een losbol te zijn. Zijn moeder ging er met een Fransman vandoor, die haar even later liet vallen. Zij dronk zich dood. Nu ontfermt de familie zich over Gilles. Hij is intelligent, gevat en mysterieus. Puck is meteen verliefd op hem en later krijgen zij daadwerkelijk een relatie. De familie ziet dit niet zitten en haalt hen uit elkaar. Puck doet alsof zij hierin berust, maar ondertussen houden de twee contact.
Dit mooie begin had kunnen uitgroeien tot een hele roman. Ik had het graag gelezen. Simons doorloopt hun levens in een vrij hoog tempo. In de Tweede Wereldoorlog loopt de spanning binnen de familie hoog op. De twee geliefden leven op afstand en zijn dan weer tijdelijk met elkaar verbonden. Gilles is een type dat vaker opduikt in het werk van Simons. Hij is wat excentriek en overweldigend. Hij belooft Puck van alles en zal haar nooit verraden. Als lezer vertrouw je hem niet helemaal. Ondanks zijn doortraptheid heeft hij zijn sympathieke kanten. Puck is ook een terugkerend type. Zij verbindt zich met een buitenstaander. Gilles is het zwarte schaap van de familie.
Een zelfde personage duikt op in een ander sterk verhaal met de wonderlijke titel ‘Moortje of de onvoordelige kostprijsberekening’. Een kleine jongen komt via zijn vader in contact met een kenau-achtige dikke vrouw. Zij leeft samen met haar broer en zus in een groot huis. Niemand vindt haar echt aardig en mensen hebben genoeg van haar platte verhalen. Het kind vermaakt zich echter prima bij de vrouw. Later verbiedt zijn vader naar haar toe te gaan. Hij doet het toch en wordt verraden. Het uiteindelijke afscheid verloopt dramatisch. Grappig is dat ook dit verhaal wordt bevolkt door allerlei rare mensen. De sfeer in het hele boek doet denken aan het werk van Bordewijk. Daar staat tegenover dat er scènes in de bundel voorkomen die wel erg sentimenteel zijn. Het verhaal ‘Sprookjes zijn gevaarlijk’ is in zijn geheel suikerzoet. Alleen de eerste zin ervan is fantastisch. “In de herfst worden ze altijd zeer actief: de mensen die bang zijn voor sprookjes.”
Al met al is het zeer jammer dat Ida Simons het verhaal van de Raidings niet heeft kunnen afronden en dat zij sowieso niet meer geschreven heeft dan zij heeft geschreven. Haar grote talent lees je zelfs terug in de mindere stukken uit deze bundel. Zij observeert scherp, haar humor is vaak precies goed gedoseerd en in haar luchtige verteltrant voel je altijd een zwarte kant doorklinken. Tot slot een goed citaat uit een van de stukken over de Raidings: “Nu is trouw in de liefde een deugd waar ik weinig mee op heb, omdat die meestal niets anders is dan egoïsme op zijn zondags.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten