De boeken van Marijke Schermer worden steeds beter. Na Mensen in de zon en Noodweer overtreft zij zichzelf met Liefde, als dat het is. Het thema in deze roman is de liefde in vele verschijningsvormen. Net als in haar twee eerdere romans draait het om verstoorde menselijke relaties en wederzijds onbegrip. Schermer brengt de lezer tot diep in het hoofd van haar personages.
In haar vorige roman bracht zij je in de denkwereld van één persoon. In dit boek slaagt zij erin om geloofwaardig in diverse hoofden te verblijven. Bovendien schakelt zij razendsnel tussen de personages, zonder dat het ingewikkeld leest of gekunsteld overkomt. Centraal in het verhaal staat een ogenschijnlijk gelukkig gezin: David en Terri zijn vijfentwintig jaar samen. Zij hebben een mooi huis, leuk werk en twee puberdochters.
Tot verbijstering van David verlaat zijn vrouw hem. Het gezin is het niet genoeg voor Terri. Althans dat is een van zijn interpretaties. Eigenlijk begrijpt hij het gewoon niet. Zij heeft zich laten verleiden door Lucas, een knappe, zakelijke, beetje enge man. Dat is de makkelijkste verklaring voor David. Terri zoekt zelf ook naar wat haar drijft. Het huwelijk beknelde haar. Zij voelde zich opgesloten. Lucas gaf haar de gelegenheid haar leven om te gooien.
“Terwijl ze de kratten leegruimt denkt ze na over hoe de jeugdigheid uit haar lichaam is gesijpeld, en hoe het streven uit hun leven is verdwenen. Alles gaat goed, alles gaat toch goed, zegt hij. Samenleven, denkt ze, is het voortdurend verder waden naar het midden van de gezamenlijke vijver: ondiep, lauw, met drassige bodem.” David heeft het moeilijk, maar ook hij beseft langzaam dat hun samenleven al eerder scheuren vertoonde. Maar voor hem is een compromis geen verlies. Hij houdt van gematigdheid en regelmaat.
Het boek is opgebouwd in een aantal delen die de naam van een seizoen dragen. Het verhaal begint in de zomer, daarna gaat het een jaar terug in de tijd. Het mooie hiervan is dat je David eerst meemaakt met zijn nieuwe vriendin Sev. Je leert hem meteen kennen als een gewoontedier. Sev is anders, maar na een aantal lange vaste relaties weet zij niet meer wat zij zoekt voor liefde. Sev heeft een zoon van acht. De relatie met de vader van het kind was zwaar.
Naast de vele vormen van volwassen liefde: uit gewoonte, als vlucht, ter compensatie, om de seks en nog meer, krijgt de jeugdliefde een plek. Een van de twee dochters van David en Terri is smoorverliefd op een Marokkaanse jongen. Je vermoedt dat deze liefde verkeerd zal aflopen, maar zo eendimensionaal is het verhaal niet. Schermer geeft dit personage een prachtige inbreng bij de hoogopgelopen spanningen in het gezin.
De twee dochters hebben grote moeite met het besluit van hun moeder om elders te gaan wonen. De verhoudingen verslechteren. “Ze weet dat ze van haar kinderen houdt, maar nergens in zich kan ze dat gevoel nog vinden, ze legt haar hoofd op tafel. Kan dat? Kan je op een dag wakker worden en de liefde kwijt zijn? Is ze gek aan het worden? Is liefde een gewoonte? Of een wilsbesluit? Is er iets, iets echt, waar?”
Liefde is hét thema in dit boek. Schermer laat haar personages voortdurend reflecteren over hun liefde en over liefde in het algemeen. Zo denkt Sev tijdens het vrijen aan Erich Fromm die de liefde een fata morgana noemt in een woestijn van eenzaamheid. Even daarvoor denkt ze nog: “Wat is liefde anders dan je bereidheid mobiliseren en een object vinden waarop je je verlangens projecteren kan?”
Met Liefde, als dat het is weet Marijke Schermer in een boek van 200 pagina’s een reeks karakters op een zeer bijzondere wijze uit te diepen. Zowel Sev, David als Terri zijn zoekende in de liefde. Wat zij willen is lastig onder woorden te brengen. Het lukt hen niet om over hun gevoelens van twijfel, angst en verlangen te praten met diegene waar zij het meest van houden of willen houden.
Het boek kent korte hoofdstukken en het verhaal verspringt een paar maal in de tijd. Deze opzet leent zich uitstekend om snel te schakelen tussen de karakters én een brede ontwikkeling in de tijd te laten zien. Schermer krijgt het voor elkaar veel informatie en een goed doordachte opbouw te combineren met een scherpe en soepele stijl. Je denkt een vlot verhaal over een mislukte liefde te lezen, maar ondertussen lees je ook een filosofisch betoog over allerlei vormen van liefde en over het menselijk onvermogen te communiceren over die liefde. Liefde, als dat het is is voor mij een van de betere Nederlandstalige romans van dit jaar. Ik verwacht dat het boek in de prijzen zal vallen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten