Judith Koelemeijer – Hemelvaart

Judith Koelemeijer brak in 2001 door met ‘Het zwijgen van Maria Zachea’. Het boek werd geprezen én gelezen. Haar tweede boek ‘Anna Boom’ was net als haar debuut literaire non-fictie. Het werd eveneens een succes. Hemelvaart is uit 2013 en is zeer persoonlijk. Het gaat over de vroege dood van een vriendin van Koelemeijer.

In 1985 was zij met Annette en vier andere meisjes op vakantie in Griekenland. De laatste nacht sloeg het noodlot toe op eiland Paros. De motor waar Annette achter op zat werd aangereden. Zij overleed een paar uur later.

Koelemeijer beschrijft eerst de gebeurtenissen minutieus vanuit haar eigen beleving. De dood van Annette is uiteraard dramatisch, maar Koelemeijer beschrijft het met zo’n gevoel voor spanning dat je je waant in een goeie thriller. Je wilt weten wat er precies gebeurd is.

In het tweede deel van het boek beschrijft zij de jeugd van Annette en hoe zij elkaar leerden kennen. Annette was een uitbundig meisje, dat haar donkere kanten had, maar zich ook enorm inzette voor anderen.

Daarna vertelt Koelemeijer hoe zij in de ban raakte van de dood van Annette. Zij zoekt de oude vriendinnenclub op, praat met betrokkenen op het eiland en komt uiteindelijk uit bij Dieter, de bestuurder van de andere motor. Hij veroorzaakte het ongeluk.

Opmerkelijk is dat bijna geen van hen een paar weken na het ongeluk er nog over sprak. Ervaringen werden niet gedeeld, het leven ging verder. Maar zowel voor Judith als voor anderen liep het leven niet meer zo soepel.

In de gesprekken blijkt iedereen een ander beleving te hebben gehad van die fatale dag. Sommige verhalen zijn zelfs tegenstrijdig, zoals de plaats van het ongeluk, wie de dokter ging halen of de mate van de verwonding. De diverse verhalen legt Koelemeijer nu naast elkaar.

Een andere constante is dat bijna iedereen zich schuldig heeft gevoeld. Koelemeijer zelf die de bewuste avond achter op een motor ging zitten waar Annette ook op wilde zitten. Zij denkt, had ik haar de keuze gelaten, dan was het niet gebeurd.

De ouders weten zich helemaal geen raad. Zij verhuizen zelfs naar het eiland Paros om dichter bij hun dochter te kunnen zijn. Ook de broer voelt zich schuldig. Hij was altijd de brokkenmaker in het gezin, op hem moest gelet worden. Annette was in de ogen van de ouders het lieve meisje.  En Dieter bleef zich afvragen: “waarom Annette, waarom niet ik.”

Ik kan mij voorstellen dat ‘Hemelvaart’ louterend heeft gewerkt voor deze mensen. Koelemeijer probeert die schuldvraag te relativeren. “Het was maar de vraag in hoeverre we verantwoordelijk konden worden gehouden voor wat ons overkwam. Waar onze eigen inbreng ophield en het toeval begon, de speling van het lot.”

Tegen beter weten in verwacht je een ontknoping aan het eind van dit mooie boek. Deze komt uiteraard niet. ‘Hemelvaart’ is non-fictie, weliswaar literaire non-fictie. Het draait om de zoektocht, niet om wie het gedaan heeft.

Judith Koelemeijer keert zelf ook terug naar Paros. Zij ziet een meisje dansen van de leeftijd die zij hadden toen zij hier feest vierden. “Ik kijk naar haar. En ik zie Annette. Ik zie mezelf. We dachten dat we al heel wat waren. Maar meisjes waren we nog, meisjes vermomd als jonge vrouw.”