Een boek van Coetzee valt nooit tegen. Deze recentste roman uit 2022, in 2023 in het Nederlandse vertaald door vaste vertaler Peter Bergsma, is kort en draait om een liefde tussen een Poolse pianist van in de zeventig en een twintig jaar jongere Spaanse vrouw. Op de achterflap wordt het een stroeve liefde genoemd. Omdat het verhaal vanuit de vrouw wordt verteld lees je over de twijfel en de stroefheid bij de vrouw. Voor de Pool lijkt het een duidelijke zaak, hij wil haar de rest van zijn leven bij zich hebben.
Beatriz woont in Barcelona, is begin vijftig en getrouwd met een man die zijn eigen gang gaat. Zij organiseert maandelijkse recitals die worden bezocht door een rijk en belegen publiek. Het organisatiecomité nodigt de Pool uit. Hij is in zijn thuisland een bekende Chopinvertolker, maar zijn werk is enigszins controversieel. Het spel van de vitale zeventiger met lange grijze manen is sober. Na afloop van het concert is er een etentje, waarbij Beatriz in gesprek raakt met de Pool, die een onuitspreekbare achternaam heeft. Coetzee noemt hem eenmaal in de roman. Zijn voornaam luidt Witold. Beatriz brengt de Pool na afloop van het etentje naar zijn hotel. Hij bedankt haar hartelijk en stuurt haar later nog een cd op.
Zij is niet onder de indruk van de Pool en vond zijn pianospel niet echt mooi. Zij is ongelucht hem niet meer te hoeven zien. Later krijgt zij een email van de Pool, waarin hij zegt dat hij in Spanje masterclasses komt geven en of zij elkaar kunnen zien. Hij nodigt haar vervolgens uit om mee te gaan op een tournee door Brazilië, waar zij niet op in gaat. Hij bekent haar zijn liefde. Uiteindelijk komt de Pool een paar dagen naar haar buitenhuis. Ze doen niets bijzonder, hebben nauwelijks interessante gesprekken en zwijgen veel. Ze eten samen en ’s nachts komt de Pool op haar kamer om te vrijen. Het zijn geen nachten die diepe indruk op haar maken. Jaren later overlijdt de Pool. Zij hadden geen contact meer, maar Beatriz krijgt via de dochter van de Pool te horen dat er een pakket voor haar klaarligt. Er zitten gedichten in die de Pool voor haar schreef.
De korte roman is opgebouwd uit zes hoofdstukken die bestaan uit vele genummerde paragrafen. Het boek heeft iets van een studie, een studie van een liefde? Het verhaal staat vol vragen. Het zijn vaak vragen die de verteller aan Beatriz stelt, alsof hij zich ook afvraagt wat er in haar om gaat. De beschrijvingen van de Pool blijven het hele boek nogal flets. Hij lijkt geen aardige man, maar is ook geen monster. Hij mag dan een groot pianist in Polen zijn, nergens in het boek wordt zijn spel geroemd. Hij lijkt niet bijzonder intelligent of knap. Hij draagt geen groot verborgen leed met zich mee en heeft ook niets mysterieus. Hij is eigenlijk vrij zielloos. Hetzelfde kun je zeggen over de vrouw, waar we wel veel over lezen, maar die ook op geen enkele manier bijzonder is.
Er zitten verwijzingen in het boek naar grote auteurs als Tolstoj en natuurlijk Dante, maar die voegen niet werkelijk iets toe aan het verhaal. Het lijken meer bewust clichématige grapjes van de auteur. Iets anders wat opmerkelijk is, is dat er gedichten van de Pool zijn opgenomen in de roman. Hij werkte er de laatste jaren voor zijn dood aan en gaf het pianospelen ervoor op. Hij schreef ze speciaal voor Beatriz, maar wel in het Pools, een taal die zij niet kent. Het resultaat is zeer matig. Al deze middelmatigheid maakt je wat treurig. Je verwacht dat het ergens, ook na de dood van de Pool, goed zal aflopen: dat deze liefde enige zin heeft gehad of dat de Pool iets van schoonheid heeft nagelaten; helaas is dat niet zo.
Ook in deze weinig heroïsche roman weet Coetzee mij te verrassen. Je kunt er niet precies de vinger op leggen wat dit een goed boek maakt. Je kunt je zeker niet vereenzelvigen met een van de twee hoofdpersonen. Misschien is de geslaagde verbeelding van alledaagsheid en middelmatigheid wel de kracht van deze roman. De thema’s liefde en dood hoeven niet per se gepaard te gaan met hoogstaande gevoelens die mooi worden verwoord en waar de lezer diepere betekenissen in kan vinden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten