zaterdag 7 september 2019

Lieke Kezer – De verloren berg

Lieke Kézér won in 2017 de ANV-debutantenprijs met De afwezigen, een wonderlijk en goed geschreven roman over een geniale saxofonist die je vooral leert kennen, voor zover mogelijk, door de mensen om hem heen. In De verloren berg is de hoofdpersoon ook een afwezige. Kira was de vrouw van Thomas Noorman. Zij kwam onlangs om bij een auto-ongeluk. Thomas staat er met drie kinderen alleen voor.


De verloren berg is opgebouwd uit korte hoofdstukken, om en om getiteld De bergen en De zee. Het gezin woont aan zee. De zee-hoofdstukken spelen zich af vlak na de dood van Kira. Thomas is schrijver en heeft zich nooit bemoeid met het huishouden en allerlei praktische zaken. Zelfs de opvoeding liet hij grotendeels over aan zijn vrouw. Nu zij er niet meer is worstelt hij met de boodschappen, het koken en het aankleden van de kinderen. Hij bestrijdt zijn verdriet door veel te drinken en over Kira na te denken. Hij maakt wat verkeerde keuzes en wordt niet door iedereen begrepen. Schrijven lukt hem niet meer.

De berg-hoofdstukken beginnen een paar maanden na de dood van Kira. Thomas heeft een camper gekocht en het gezin rijdt naar Spanje, de bergen in. Cleo, de oudste is puberaal boos, maar verwijt haar vader ook het een en ander. De middelste, een dochter van negen, leest veel. Onderweg heeft zij Woeste Hoogten bij zich, het boek waar haar moeder in bezig was op de dag dat zij omkwam. De jongste is vijf. Hij heeft een speelse fantasie en volgt de spanningen in het gezin maar half.

Het verhaal speelt aan het eind van de vorige eeuw. Opvallend is hoe vaak je denkt, waarom pak je niet even de telefoon? Ik denk dat Kézér het verhaal bewust  in deze tijd heeft gesitueerd om de mogelijkheden van onbereikbaarheid te kunnen uitbuiten. Wanneer het gezin op een camping staat gaan de kinderen regelmatig alleen op pad. De oudste krijgt een vriendje en blijft lang weg. Je voelt een soort verstikking, alsof het ieder moment fout kan gaan.

Kézér schrijft een alledaags en zorgvuldig proza. Haar zinnen kloppen gewoon. Zij geeft het verhaal vanaf de eerste pagina spanning. De kinderen die hun eigen gang gaan, met de dreiging dat het mis kan gaan, is daar een terugkerend voorbeeld van. Er hoeft niets ergs te gebeuren, maar je verwacht wel continu dat er iets ergs gebeurt. De hints in het boek zijn talrijk: wanneer zij de camper ergens parkeren zien zij donkere tenten en caravans. Het terrein lijkt uitgestorven. Waar is iedereen? Ook vertelt Thomas zijn zoontje vaak spannende verhalen, waarna hij telkens moet bevestigen dat de verhalen niet echt zijn gebeurd.

De oudste dochter wilde helemaal niet mee op vakantie, Zij verwijt haar vader dat hij op de vlucht is. “Iedereen weet wat jij gedaan hebt.” Zelf twijfelt Thomas over zijn opvoeding. Hij denkt terug aan Kira. “Al die tijd had hij geweten dat zijn kinderen veilig waren, dat hun moeder zich over hen ontfermde, zoveel beter dan dat hij dat kon.” Zelfs een vrouw, een toevallig passant zegt over deze zomer dat de hitte niets dan ellende zal brengen. En de jongste dochter zegt het letterlijk. “Ik heb de hele tijd het gevoel dat er iets ergs gaat gebeuren.”

Naast dit spannende element leer je stukje bij beetje Kira kennen. Langzaam besef je dat het huwelijk niet zo perfect was als het leek. Kira schreef ooit ook. Na een mislukt poëziedebuut en een onopgemerkte roman stopte zij er radicaal mee. Als reden gaf zij de geboorte van hun eerste dochter aan. Was zij wel zo gelukkig met de werkverdeling in het huishouden? Thomas trok meestal uiteindelijk aan het langste eind. Het meest krachtig beeldt Kézér dit uit in de tweedeling zee-bergen. Kira groeide op aan zee, maar zij wilde er altijd weg van. Toch kochten zij dit huis aan zee. Nu trekt Thomas met zijn kinderen naar de bergen, wat als een zoektocht naar zijn vrouw is te interpreteren.

Lieke Kézér heeft met De verloren berg de verwachtingen na haar sterke debuut ingelost. Ik kan niet exact de vinger erop leggen waarom dit proza zo mooi is. Het geheel voelt heel goed in elkaar te zitten. Nergens hapert het verhaal en je wilt doorlezen. De dialogen zijn realistisch en met haar heldere taalgebruik geeft zij uitstekend de wanhoop van Thomas weer. Het voortdurend oproepen van spanning is erg sterk. Natuurlijk ga ik niet vertellen hoe het verhaal afloopt

Geen opmerkingen: