Georges Perec – De condottiere

Georges Perec debuteerde in 1965 met de roman ‘Les Choses’. Vijf jaar ervoor had hij ‘Le Condottière’ voltooid. Het boek werd door de uitgeverij Gallimard geweigerd. Als manuscript circuleerde het onder bekenden van Perec. In 2012, dertig jaar na het overlijden van Perec, werd het boek alsnog uitgebracht. De vertaling uit 2014 is van Edu Borger.

Het zal niet verrassen dat ‘De condottiere’ een wonderlijk boek is. Dat is het handelsmerk van Perec. Gaspard Winckler is een schilderijenvervalser. Hij is in dienst van een internationaal netwerk dat vervalsingen op bestelling levert. Dit gaat jaren goed, totdat hij de opdracht krijgt om een werk van de Renaissanceschilder Antonello da Messina te maken. Hij werkt meer dan een jaar aan het doek. Het drijft hem tot waanzin. Het boek begint bij de ontknoping, de moord op zijn opdrachtgever Anatole Madera.

Hierna krijgen we te lezen hoe het zover heeft kunnen komen. We zitten in de gedachtewereld van Gaspard, maar Perec wisselt vaak van perspectief en doet dit vrij ongemerkt. In de tweede helft van het boek is Gaspard bij een vriend en krijgt zijn verhaal de toon van een verhoor.

In deze eerste roman van Perec zijn veel elementen uit zijn latere werk terug te vinden, zoals de perspectiefwisselingen, de opsommingen en het diep ingaan op details. Kenmerkend is ook dat het verhaal onbegrijpelijk wordt. Ergens op het helft van het boek volgde ik het verhaal niet meer. Het zal de bedoeling zijn geweest, maar het leest niet prettig. Bij het verhoorgedeelte vond ik het weer interessant worden.

In dit verhoor wordt gezocht naar verklaringen. Waarom heeft hij Madera vermoord? Waarom is hij niet eerder gestopt met vervalsen? De ondervraagde weet geen antwoorden te geven. Of hij geeft telkens een ander antwoord. Hij heeft geen wroeging en sowieso spelen morele overwegingen geen rol in zijn verdediging. Het gebeurde gewoon. Het ging mis.

“Wat ging er mis? Er ging niets mis… Ik geloof dat dat het ergste is… Alles was perfect in orde, het liep op rolletjes. Een interessant baantje, poen, lange vakanties, reizen… Maar er moest toch wel iets mis zijn? Hoezo? Jérome heeft zijn hele leven zo geleefd… Twaalf jaar lang ging er niets mis… Het was wonderlijk eenvoudig. Ik werkte, ik werd betaald en ik rustte uit. Drie weken in een of ander luxe hotel of een cruise op de Middellandse Zee met het jacht dat Rufus mij leende. En dan kwam ik terug, ik begon weer, enzovoorts… En toch is het misgelopen… Ja, natuurlijk…alles is misgelopen…”