Frank Martinus Arion - Dubbelspel

De roman Dubbelspel uit 1973 is een Nederlandse en meer nog een Curaçaose klassieker. Op de Antillen kreeg het boek eerst kritiek vanwege de negatieve weergave van de hoofdpersonen. Later werd het alom erkend als een meesterwerk. In 2006 was Dubbelspel het boek dat tijdens de campagne Nederland Leest gratis en in een oplage van 725.000 werd verspreid onder bibliotheekleden. Onlangs is het verfilmd. Op het IFFR 2017 ging de Double Play van regisseur Ernest Dickerson in première. Een prachtige verfilming.

Dubbelspel draait om vier hoofdpersonen, die op een kwade zondag een legendarisch dominospel spelen. Manchi Sanantoni is deurwaarder, maar hij waant zichzelf rechter. Eigenhandig heeft hij een groot huis gebouwd. Zijn mooie en intelligente vrouw Solema heeft genoeg van hem. Zij heeft een buitenechtelijke relatie met de tweede speler: Janchi Pau. Hij is een vrijbuiter en woont op het strand in een klein huisje. De medespeler van Janchi is Chamon Nicolas, een stille man, die zwijgt over zijn voornaamste bezit: een paar huisjes waar hij voldoende huur voor vangt om verder niet te hoeven werken. Chamon deelt het bed met Nora, de vrouw van zijn tegenspeler Boeboe Fiel.

Voor het huis van Boeboe Fiel spelen de mannen iedere zondag hun dominospel. Boeboe is de meest kleurrijke figuur in de roman en in de film. Hij is taxichauffeur en vrouwenliefhebber. Hij kan absoluut niet met geld omgaan. Nora moet de eindjes aan elkaar knopen om dagelijks het eten op tafel te krijgen, de gasten van rum te voorzien en haar zoon een goeie opleiding te kunnen geven. Geen wonder dat zij af en toe bij andere mannen aanklopt voor geld en in ruil hiervoor haar lichaam aanbiedt, zo ook bij Chamon.

Frank Martinus Arion vermengt de beschrijving van deze dag met gebeurtenissen hieraan voorafgaand en met de levensverhalen van de vier spelers. Daarnaast zegt hij veel over het leven en de politiek op Curaçao en wijdt hij uit over het dominospel. Het is een mannenspel, daarom “wordt er ook vaak en hard met de stenen op tafel geslagen. Het merkwaardige is evenwel, dat iedereen daarbij meestal ook bezig is de ander te zeggen ‘dat hij niet zo hard met de stenen moet slaan’. Hetzelfde dus als in de politiek: de een verwijt de ander wat hijzelf voortdurend doet. Maar politiek is daarom ook nog steeds een mannenspel.”

Aan tafel filosoferen de vier spelers regelmatig over de politiek op hun eiland, terwijl Nora met de rum rondgaat. Curaçao is een smeltkroes van culturen, een samenraapsel, waarbij buitenlandse invloeden teveel overheersen. De hoge heren zijn voornamelijk Nederlanders. Zo nu en dan wordt er aan tafel uitgeroepen: ‘We produceren te weinig zelf.’

Manchi denkt dat de eilanders zelf geen kansen pakken. Als je doorzet kun je ook directeur worden. De anderen geloven hem niet. Janchi overweegt een meubelmakerij te starten. Solema steunt hem hierin. Maar de mentaliteit zit doorzettingsvermogen in de weg. “We willen eenvoudig de dingen niet zien. Want als we de dingen zien, moeten we ertegen vechten. En dat willen we niet. Niet omdat we bang zijn, maar omdat vechten moeite kost. We laten met ons sollen omdat we te veel van ons plezier houden.” Janchi besluit zijn betoog met: niet ik.

De zondagmiddag verloopt aan het bord dramatisch voor Boeboe en Manchi. Keer op keer verliezen zij en krijgen zij per verloren ronde een paar schoenen. Hiermee wordt de stand bijgehouden. Het is ook een vernedering. Vroeger droegen slaven geen schoenen. Met het weggeven van schoenen stel je jezelf boven de ander. De grootste afstraffing in de geschiedenis van het dominospel wordt met belangstelling bekeken door voorbijgangers. De media krijgen er lucht van. Radio- en televisieverslaggevers interviewen de vier spelers. Het huis van Boeboe is vol van mensen. Nora is tevreden.

Dit dominospel kan niet anders dan in een tragedie eindigen. Tijdens het lezen van deze klassieker loopt de spanning gestaag op. Maar naast dit plot is het boek ook een prachtige introductie op Curaçao en staat het vol met rijke bespiegelingen over de politiek op het eiland en de Hollanders, de barbaren die hier in de zeventiende eeuw het bos op het eiland volledig wegkapten. De film ‘Double Play’ draait binnenkort in de bioscoop: ga hem zien.