zaterdag 5 november 2022

Tsead Bruinja - Ynbêde / Ingebed


 

Voor het zomernummer (2022) van Awater schreef ik de volgende recensie: 

Tsead Bruinja is een geëngageerd kunstenaar, maar hij presenteert zich niet te nadrukkelijk als zodanig. In de jaren 2019-2020 zette hij zich als Dichter des Vaderlands in om poëzie onder een divers publiek te verspreiden. Hij luisterde naar gewone mensen en maakte hen bijzonder door poëzie van hun levensverhalen te maken. Voor de bundel Springtij (2020) voerde hij gesprekken met tbs’ers. Eenzelfde soort documentairepoëzie is te vinden in zijn nieuwste tweetalige bundel Ynbêde / Ingebed

Zo sprak hij met voormalig predikant en schoolmeester Willy Geijlvoet. Willy maakte als kind het bombardement op Arnhem mee. De vlucht die volgde, is bepalend geweest voor zijn leven en kreeg een plaats in ‘de levensreis van willy geijlvoet’. Het gedicht gaat zowel over Willy’s leven als over het schrijven van het levensgedicht. De dichter schakelt door naar het heden. Waar Willy nu woont gaat iedere maand wel iemand dood: "de mensen weten zelf best dat hier geen kindertjes worden geboren/ zegt willy". De wonderlijke mix in dit gedicht is kenmerkend voor het werk van Bruinja. Hij schrijft verhalende poëzie en maakt gebruik van readymades. Zijn taalgebruik is ongecompliceerd, maar hierbinnen weet hij een diversiteit aan gevoelens op te roepen. Luchtigheid, humor, nostalgie en verdriet wisselen elkaar af. De bundel is ook een verslag van de afgelopen jaren. Een vriendin kreeg kanker en er was corona. Hij heeft Caro te lang niet vastgehouden: "ze heeft voor de derde keer kanker/ haar jongens zijn niet oud genoeg/ om haar te missen// en ik ook niet". 

Het lange gedicht ‘grastronaut’ begint met een lieflijk beeld van zijn jeugd in Friesland: een landschap met slootjes en grasvelden. Het is bijna goedkoop sentiment. Hij vraagt zich af of het later ooit beter is geworden. Dan staat de dichter op een perron waar een trein is uitgevallen. Dat ergert hem, maar omdat hij een goed mens is laat hij dit niet blijken: 

iemand begint over beton 
een natuur om in te verdwijnen 
weet je 
die spreeuwen in de lucht 
volgen geen hemelse choreografie 
die spreeuwen zijn bang 
moe en bang 
meer niet 
en niemand trekt zijn bek open 
als ik het goed doe 
boe-hoe 

Het sterke is dat Bruinja jeugdsentiment en zijn angsten vanzelfsprekend mengt met kleine observaties en irritaties. Met een eenvoudig beeld van spreeuwen weet hij mij in te pakken om vervolgens relativerend over zijn eigen ellende af te sluiten. Het ernstige en het frivool-alledaagse raken elkaar voortdurend in deze geslaagde bundel. En natuurlijk is er geen weg terug naar de grasvelden in Friesland. 

Geen opmerkingen: