Rinske Hillen – Houtrot

Twee weken geleden won Rinske Hillen met ‘Houtrot’ de ANV Debutantenprijs 2018. Deze prozaprijs bestaat onder wisselende namen sinds 1995. Eerder wonnen onder anderen Anna Enquist, Jessica Durlacher, Gerbrand Bakker en Peter Buwalda de prijs. Vreemd genoeg heb ik dit jaar weinig meegekregen van de genomineerden. Tijdens de Dordtse Boekenmarkt zag ik pas dat die dag de bekendmaking en  uitreiking zou plaatsvinden. Hillen won de prijs, een goeie reden om nu haar boek te lezen.

‘Houtrot’ is een psychologisch familiedrama, waarbij het verval van een oud grachtenpand symbool staat voor het verval in de relaties tussen de vier familieleden, de hoofdpersonen in het boek. Bram Wenksterman, een wat wereldvreemde bioloog, is eigenaar van een pand aan de Keizersgracht. Zijn buurman dringt aan op maatregelen. De scheuren in de muur worden steeds groter en de fundering is echt heel nodig aan vervanging toe. Veerle, de vrouw van Wenksterman is al jaren depressief en woont sinds een paar maanden in een instelling.

Het verhaal begint wanneer dochter Amber terugkomt uit Cambridge waar zij studeert. Al snel merkt zij dat er iets is veranderd in het huishouden. Ella, de inwonende nicht van Veerle is druk doende met de voorbereiding voor het verjaardagsfeest voor Bram. Zij lijkt de rol van haar moeder te hebben overgenomen.

In de dagen voorafgaand aan het feest nemen de spanningen in rap tempo toe. Hillen beschrijft de gebeurtenissen vanuit alle vier de personages. Zij worstelen met verkeerde keuzes die zij misschien gemaakt hebben in het verleden. En zij verzwijgen dingen voor de anderen. Hillen neemt de tijd de vier karakters uit te diepen en bewandelt daarbij vele zijpaden. De moeder vind ik heel sterk neergezet. Zij is niet te handhaven in het gezin. Haar pijn en frustraties zijn zeer goed na te voelen. Het bezoek van de dochter aan de instelling is een hoogtepunt in het boek.

De vader is een beetje een sukkel. Hij schuift beslissingen voor zich uit en wacht tot bedreigingen min of meer vanzelf overwaaien. Dochter Amber is hier het slachtoffer van. Pa moet hoognodig een serieus gesprek met haar voeren. Met alle onrust in huis is dit nu niet het goede moment – “Je bent mijn dochter. Een kind. En kinderen vertel je niet alles…”- maar halverwege het verhaal ziet hij in dat het moment nooit geschikt is. Dit inzicht zet hem toch niet direct aan tot handelen.

Ella ziet bij afwezigheid van Veerle haar kans schoon Bram in te palmen voor haar eigen doeleinden. Zij is druk in de weer met het uitgebreide buffet en het muzikale optreden van Amber tijdens de verjaardag. Ik zal verder niet in details treden, maar je voelt lang van te voren aan dat de opgekropte emoties zullen leiden tot een dramatische ontknoping op het feest. Iedereen heeft goede bedoelingen en men zou elkaar kunnen begrijpen. Amber zegt het tegen haar vader. “Ik ben ook niet heilig. Ik kan alles begrijpen… als we maar eerlijk zijn tegen elkaar.” Hier ontbreekt het juist aan.

‘Houtrot’ is als psychologische roman zeker geslaagd. Het punt is dat Hillen misschien te veel karakters heeft willen blootleggen en daarmee de focus soms verliest. Naast de verrotting van het huis en wat dit doet met Bram Wenksterman – toch het middelpunt van de roman – lopen er een reeks verhalen door het boek. Het is wat veel. Daarnaast voegt het laatste hoofdstuk, dat drie maanden later speelt, weinig meer toe aan het verhaal. Het feest is eigenlijk het slotstuk.

Verder vond ik sommige gebeurtenissen eerst ongeloofwaardig. Het bedorven eten en het stijgende water in de kelder wordt slechts langzaam opgemerkt. Men doet alsof er niets aan de hand is. Later dacht ik, dat dit toch mooi aansluit bij de houding van de personages. Foute zaken die iedereen ziet gebeuren, niet benoemen. Dat maakt het weer sterk. De verrotting zit zowel in de mensen als in het huis. Het is geen slechtheid, want uiteindelijk is iedereen op zoek naar geluk.

Dit thema verwoordt Hillen meerdere keren heel sterk in dit mooie debuut. Ik besluit met een treffend citaat. “Dat is precies het punt: ze deden allemaal maar wat. Dat is het treurige van familie. De een probeert de ander op te vrolijken, en de ander de een, en zo houden we elkaar bezig. We kunnen niet gelukkig zijn als de ander het niet is, en zo houden we elkaar in de greep.”