Mariken Heitman debuteerde in 2019 met De wateraap, in 2021 volgde Wormmaan, waarvoor zij de Libris Literatuurprijs ontving. Het vorig jaar verschenen De mierenkaravaan is haar derde boek. In al haar werk speelt natuur en landbouw een rol. Heitman studeerde biologie. Het verhaal van De mierenkaravaan speelt grotendeels op een biologische groentetuin. Kiek heeft hier de leiding over en werkt samen met een aantal vrijwilligers en stagiaires. Ze is al enige tijd erg moe en na een onderzoek krijgt zij de diagnose MS. Ze zal op termijn moeten stoppen met de tuin, maar dit staat voor haar gelijk aan sterven.
Kiek is in haar denken vrij rigoureus, ze houdt van orde. Voor het beheren van de tuin is dit een goede eigenschap. Ze somt rijtjes op van wat er moet gebeuren: uien, bonen of aardappels oogsten, tellen hoeveel pompoenen er in één krat gaan, de composthoop omgooien en veel meer. Ze houdt het bij in Excelsheets. Haar stagiaire Vicky is veel rommeliger, haar aandacht schiet alle kanten op. Ze loopt vaak meerdere keren heen en weer naar de schuur omdat zij iets vergeten is, tot irritatie van Kiek. Wanneer een haas de tuin bezoekt is Kiek eerst uit haar humeur. Ze wil de omheining verhogen, de composthoop verplaatsen, zodat de haas het terrein niet meer op kan. Later accepteert zij het prachtige beest. Zij is de enige die de haas telkens ziet.
In eerste instantie verzwijgt zij haar ziekte voor haar medewerkers. Ze accepteert geen zwakte bij zichzelf. Als zij erover reflecteert ziet ze haar lichaam als een ander ik, iets wat steeds meer een last wordt. Haar geest spreekt haar lichaam bestraffend toe, noemt de moeheid aanstellerij, bagatelliseert het als zij omvalt. Met haar vriendin kan zij ook moeilijk over haar ziekte praten. Deze zegt al langer tegen Kiek dat ze de tuin moet opgeven. Ze doet het omgekeerde en verbreekt de relatie.
De mierenkaravaan is ingenieus opgebouwd. Het boek doorloopt de vier seizoenen. Heitman geeft gedetailleerde informatie over het beheer van de groentetuin. Deze uiteenzettingen gaan nergens vervelen. Mooi is ook de perspectiefwisselingen. Veel scènes zijn geschreven vanuit Kieks denken, maar ongemerkt kan zij overstappen naar Vicky of naar de haas. Ook is er een perspectief vanuit een alwetende verteller die misschien de tuin of de natuur vertegenwoordigt. Dit blijft wat vaag, maar dat is geen enkel bezwaar. De wisselingen geven juist extra spanning aan het verhaal.
Hoewel het verhaal draait om het beheren van een groentetuin en het leven met de ziekte MS, kun je er veel meer in lezen. Het gaat ook over ecologisch tuinieren en de kritische blik op de reguliere landbouw. Het gaat over menselijke tekortkomingen en samenwerking. Heel knap maakt Heitman onderlinge werkverhoudingen zichtbaar. Kiek heeft een idee over de capaciteiten van andere mensen, maar in het tuinwerk is goed te zien hoe anders andere mensen kunnen zijn. Kiek heeft hier in het begin niet altijd oog voor. Het beheren van een groentetuin, en het inrichten van je leven, kan op verschillende manieren. De ene manier is niet per se beter dan de andere.
De mierenkaravaan leent zich er goed voor er op vele manieren naar te kijken. Het is een uitstekend boek om te bespreken in een leesclub. Ik ga binnenkort haar andere twee boeken lezen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten