Ludvík Vaculík (1926-2015) was een Tsjechische schrijver en journalist. Twee bekende romans van hem zijn in het Nederlands vertaald: De bijl en Guinese biggetjes. De laatste titel werd in 2015 opnieuw uitgegeven onder de titel Cavia’s op proef. Vaculík is een van die Oost-Europese schrijvers die zowel de Nazi-bezetting als de communistische dictatuur aan den lijve hebben meegemaakt. Het maakte hem sceptisch tegenover ieder vorm van macht en politiek.
Het werk van Vaculík mocht, net als van veel andere Tsjechische auteurs, na het neerslaan van de Praagse lente in 1968 niet meer worden uitgegeven. Schrijvers zochten naar andere wegen om hun boeken te verspreiden. Romans werden overgetypt en naar het buitenland gesmokkeld om daar uitgegeven te worden. Een andere vorm was het verspreiden van feuilletons. Het waren korte beschouwingen over van alles en nog wat. Je kunt ze ook columns noemen. Ze werden overgetypt en handmatig doorgegeven. Vaculík schreef zijn feuilletons vanaf begin jaren zeventig.
In de columns van Vaculík lees je weinig provocerende politieke uitspraken. Hij schrijft meer over alledaagse zaken. Er komen veel namen zonder uitleg voorbij, want auteurs schreven de stukjes ook voor elkaar. Vertaler Kees Mercks heeft daarom flink wat noten toegevoegd bij deze uitgave van zeven feuilletons uit de jaren tachtig. Ieder jaar schreef Vaculík over de lente, in de dubbele betekenis van het woord. Het geheel doet fragmentarisch aan. Je hebt het gevoel er wat buiten te staan. Misschien was het interessanter een hele jaargang uit te brengen, bijvoorbeeld 1989, het jaar waarin het echt lente werd.
Toen eind jaren tachtig het communistische machtsblok wankelde bleef Vaculík kritisch. Hij vroeg zich af of je Gorbatsjov wel of niet kon vertrouwen. Alle kranten waren opeens vóór hem. Zijn tandarts vraagt hem of hij daar geen vleugje lente in bespeurt. “Nee, ik zie daarin alleen maar iemand die zich comfortabel in het zadel heeft gehesen, voorlopig dan… en lente, dokter, lente wordt het pas als de ene krant vóór Gorbatsjov is en de andere tegen hem.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten