J.D. Salinger - The Catcher in the Rye

Ik las jaren geleden de vertaling van The Catcher in the Rye. Toen vond ik het een mooi boek. Nu las ik het origineel naar aanleiding van de publiciteit rond een nieuwe biografie. Het blijft een mooi boek, maar niet zo geweldig als anderen mij willen doen geloven.

Het ‘verhaal’ is denk ik bij iedereen bekend. Holden Caulfield doet tegenover een onbekende (psychiater, hulpverlener) zijn verhaal over zijn weerzin tegenover de volwassen wereld. Hij is het prototype van de opstandige jongeman.

Holden Caulfield verhaal heeft betrekking op een paar etmalen. Hij zit op school en is inwonend. Met kerst gaat iedereen naar huis. Holden walgt zo van het schoolleven dat hij er een paar dagen voor de vakantie vandoor gaat, niet voor de eerste keer. Thuis kan hij niet aankomen, dus zwerft hij rond en  raakt in de knoop met zijn eigen gedachten. Hij zoekt hopeloos contact: met oude klasgenoten, met toevallige voorbijgangers, met een oud-leraar en vooral met de enige om wie hij echt geeft, zijn jongere zusje Phoebe.

Holden zit vol tegenstrijdigheden. Hij lijkt heel volwassen en heeft het vaak over dingen die hij vroeger heeft gedaan, maar waar hij nu overheen is gegroeid: bars waar hij kwam of studentengrappen die hij uithaalde. Tegelijk gedraagt hij zich heel kinderachtig. Hij pocht met geld en nodigt bijvoorbeeld een hoer uit. Hij is nog maagd en tot consumptie komt het niet. In plaats daarvan barst hij in tranen uit wanneer  haar pooier om geld komt.

Het is mij niet helemaal duidelijk hoe oud Holden ten tijde van het verhaal is: nog geen 21 omdat hij niet altijd drank krijgt in het café, maar ook geen 16 gezien het aantal scholen waar hij al is afgetrapt  en de verhalen die hij vertelt over vroeger. Ik hou het op 18. De volwassen opmerkingen kunnen ook van de oudere Holden zijn die zijn verhaal doet.

Veel gedragingen van zijn medemensen noemt Holden phony. Dit is een stopwoord van hem. Mensen zijn nep, stellen zich aan en houden zichzelf voor de gek. Iedereen die indruk maakt op een ander is phony. De standardreactie van Holden is dan dat hij depressed raakt. Maar hij raakt ook depressed als iemand op een bepaalde manier kijkt of op een bepaalde manier gedag zegt. Clichés maken hem erg treurig. En hij vloekt er voortdurend op los. Gelukkig is het mooi opgeschreven. Toch kreeg ik halverwege het boek een beetje afkeer van die blaaskaak: “word eens volwassen, lul!”, zou ik hem willen toeroepen.

Een paar keer spreekt hij af met een meisje. Meisjes vinden hem aardig en hij zou iets kunnen bereiken bij hen. Hij overweegt zelfs of hij er één zou kunnen trouwen, maar hij verziekt het door het spelletje niet mee te spelen en te cynisch te reageren op haar mijmeringen. ’s Nachts dronken opbellen werkt ook niet mee om vaste verkering te krijgen. Meisjes vindt hij eigenlijk stom: “The trouble with girls is, if they like a boy, no matter how big a bastard he is, they'll say he has an inferiority complex, and if they don't like him, no matter how nice a guy he is, or how big an inferiority complex he has, they'll say he's conceited. Even smart girls do it.”

Alleen op zijn zusje Phoebe is hij erg gesteld. Hij koopt een felbegeerde plaat voor haar. Het is een liedje van Estelle Fletcher: Little Shirley beans. Ik ging zoeken en vond dat het nummer niet bestaat, de zangeres wel. Toch zijn er versies van. Holden laat het plaatje per ongeluk vallen. De losse stukken bewaart hij en schenkt ze aan Phoebe wanneer hij haar ’s nachts in het ouderlijk huis bezoekt.

Holden wil aan het eind van zijn verhaal wegvluchten uit dit leven: naar het Westen, waar niemand hem kent, een eenvoudig leven opbouwen. Hij bedenkt zelfs dat hij zich kan voordoen als een doofstomme, zodat hij nooit meer hoeft te praten.

Phoebe wil met hem meevluchten, maar dit kan niet. Ook Holden zelf twijfelt, waar moet je echt heen? “That’s the whole trouble. You can’t ever find a place that’s nice and beautiful, because there isn’t any. You may think there is, but once you get there, when you’re not looking, somebody ‘ll sneak up and write ‘Fuck you’ right under your nose.”

Hoe deze zoektocht precies afloopt weet je als lezer niet. Wat je wel weet is dat Holden Caulfield geen zelfmoord heeft gepleegd, maar misschien wel een poging. Ook is hij geen burgerman geworden: getrouwd, met kinderen en een baan en zo. Hij zit ergens opgesloten en praat over zijn leven. Graag zou ik een vervolg lezen over de volwassen Holden Caulfield. Pas is onthuld dat Salinger nog een paar manuscripten heeft liggen. Maar op latere is leeftijd schijnt hij in Oosterse filosofieën verstrikt te zijn geraakt. Dat belooft niet veel goeds voor de cynicus Holden en het mogelijke vervolg op The Catcher in the Rye.