Ik ben een liefhebber van het werk van Lize Spit en was daarom erg blij dat zij het Boekenweekgeschenk ging schrijven. Ik zag ook het risico. De traditie heeft naar mijn idee de afgelopen twintig jaar maar een paar geslaagde geschenken opgeleverd. Opmerkelijk is dat hier twee boeken van vrouwelijke auteurs bij zitten - Hanna Bervoets en Annejet van der Zijl - terwijl het gros door mannen is geschreven. Het Boekenweekgeschenk schrijven is een grote eer; je zou verwachten dat schrijvers hun uiterste best doen iets moois af te leveren, maar misschien hebben zij moeite met het formaat van een kleine roman. Dit gevaar zag ik ook bij Lize Spit als auteur. Zij schreef twee prachtige romans van flink formaat. Haar manier om langzaam een verhaal op te bouwen rond een klein aantal personages heeft zij echter met succes toegepast op De eerlijke vinder.
Het verhaal speelt in de jaren negentig in een Vlaams dorp. De eerlijke vinder is Jimmy. Hij is slim, maar is enig kind en eenzaam. Zijn vader had een verzekeringskantoor, maar vertrok met de noorderzon toen hij als oplichter werd ontmaskerd. Jimmy’s moeder zit sindsdien alleen thuis en zoekt steun bij haar twee teckels. Tristan is met zijn familie uit Kosovo gevlucht en komt bij Jimmy in de klas. De twee worden vrienden, maar de vriendschap is wat scheef. Voor Jimmy is Tristan alles wat hij heeft, naast zijn verzameling flippo’s. Hij helpt Tristan met zijn huiswerk, speciaal het oefenen van de Nederlandse taal. Hij komt vaak bij het uitgebreide gezin over de vloer en helpt ook de broertjes en zusjes van Tristan. Zijn flippo-verzameling houdt hij nog verborgen voor Tristan, maar hij heeft al een verzameling voor zijn vriend aangelegd.
Het boek begint met een fietstocht die Jimmy door het dorp maakt. Hij kijkt allerlei geldautomaten na om achtergebleven muntstukken te vinden. Een routine die hij vaak volgt. Tot zijn verbijstering steekt er een flink pak papiergeld uit een pinautomaat. Jimmy is euforisch. Nu kan hij zijn flippo-verzameling completeren. Helaas komt de rijke dame van wie het geld is plotseling aangereden en Jimmy moet het geld afstaan aan haar. Als onderdeel van zijn fietsrondje bezoekt hij vervolgens een buurtwinkel om chips te kopen. De chips zijn bijvangst, het gaat om de flippo’s. Thuis kan hij er uren mee spelen. Hij is een echte verzamelaar: hij ordent de flippo’s in mappen, houdt ze schoon, bekijkt ze keer op keer en kent alle informatie die erop te vinden is uit zijn hoofd. Je raadt al dat Tristan, die uit een heel groot gezin komt, minder belangstelling zal hebben voor verzamelen. Hij heeft ander dingen aan zijn hoofd. De trauma’s van de oorlog zijn nog dagelijks voelbaar.
De dag waarop Jimmy een kapitaal vond en weer terug moest geven aan de eigenares, is ook de dag dat hij voor het eerst bij Tristan gaat logeren. Maar er doet zich een noodsituatie voor. Het gezin heeft juist die dag een brief ontvangen waarin staat dat zij het land moeten verlaten. De toestand lijkt hopeloos. Tristan en zijn zus hebben echter een plan bedacht, waar zij de hulp van Jimmy dringend voor nodig hebben. Mooi is dat Spit de lezer lang aan het lijntje houdt van wat dit plan inhoudt. Je bent even nieuwsgierig als Jimmy over wat er van hem wordt gevraagd. Net als in haar grote romans geeft zij goed gedoseerd de lezer steeds een beetje informatie waardoor je wel door moet lezen. De combinatie van deze spanningsopbouw met een wat nostalgische sfeer en het personage van een eenzaam jongetje maken het Boekenweekgeschenk helemaal af. Ook het eindeloos spelen met de flippo-verzameling en de ideeën die Jimmy heeft over verzamelen als levensinvulling vond ik erg goed. Knap bovendien dat Spit dit perfect weet te combineren met een dramatisch slot. De eerlijke vinder is een van de beste Boekenweekgeschenken van de afgelopen twintig jaar.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten