Tove Ditlevsen – Vilhelms kamer

Vilhelms kamer is de laatste roman die Tove Ditlevsen schreef. Het boek is uit 1975, zij stierf een jaar later. Het is het vijfde boek dat ik lees van haar; ik vind het haar beste. De zware thema’s uit haar trilogie en uit De gezichten keren terug in dit boek. De hoofdpersoon en kinderboekenschrijfster Lise verkeert in een staat van geestelijke ontreddering en haar twintigjarige huwelijk met de krantenman Vilhelm wordt op de achterflap omschreven als een loopgravenoorlog. Hoewel er tragische passages in de roman zitten is de toon licht en is de manier waarop zij situaties en personen beschrijft erg humoristisch. Vilhelms kamer is net uitgebracht in de Nederlandse vertaling, wederom van Lammie Post-Oostenbrink.

Georgi Gospodinov – Schuilplaats voor andere tijden

 

Schuilplaats voor andere tijden gaat over het verleden, het geheugen en nostalgie, maar het is ook een actueel boek. Georgi Gospodinov is een bekende Bulgaarse schrijver. Met dit boek won hij in 2023 de International Booker Prize. Het is in vijfentwintig talen vertaald en de Nederlandse vertaling is van Hellen Kooijman. Op de eerste pagina val je in een verhaal over het begin van de tijd. De Ierse bisschop Ussher had uitgerekend dat de aarde was geschapen op 4004 voor Christus, op 22 oktober om zes uur in de middag. Daarna schiet de verteller naar het jaar 1910 en naar 1 september 1939, toen er een einde kwam aan de menselijke tijd. Hij introduceert vervolgens de hoofdpersoon van deze roman, Gaustin, die als psychiater een kliniek voor het verleden oprichtte. Hij is een ongrijpbare figuur. De verteller ziet hem soms jaren niet, gaat dan weer intensief met hem om. Hij ergert zich aan hem en merkt dan op dat hij hem zo kan laten verdwijnen omdat hij hem zelf verzonnen heeft.

 

Kurt De Boodt - Mal dood lam

 

Voor het zomernummer van Awater (2024) schreef ik de volgende recensie:

 

De titel Mal dood lam van de nieuwe bundel van Kurt De Boodt geeft aan waar het hem om te doen is. Het lam staat voor het platteland waarheen hij volgens de achterflap verhuisde. De dood is een sterk aanwezig thema in deze bundel en met Mal geeft hij aan het niet allemaal zo serieus te nemen. Het feit dat de titel een palindroom is, verraadt zijn neiging om taalgrapjes in zijn poëzie te stoppen. De lezer verwacht enige coherentie in het gevoel dat een gedicht teweeg kan brengen. Bij een tragisch gedicht over de dood van een geliefde doorbreekt een flauwe grap dit gevoel. Kurt De Boodt lijkt er genoegen in te scheppen de lezer te verrassen door deze coherentie geregeld te doorbreken. 

Tove Ditlevsen – De Gezichten

 

Na het succes van de Kopenhagen trilogie publiceerde Das Mag in 2022 de Nederlandse vertaling van De Gezichten (van Lammie Post-Oostenbrink). De roman verscheen oorspronkelijk in 1968, dat is in de periode waarin de trilogie in Denemarken werd uitgebracht. Het boek lijkt autobiografisch en gaat over een vrouw die vanwege een psychose wordt opgenomen in een inrichting. Detlevsen is zelf opgenomen geweest. Zij beschrijft in korte, heldere zinnen een ervaring die zij zelf heeft doorgemaakt.

Marietje Schaake - De tech coup

 

Marietje Schaake werkt bij het Cyber Policy Center op Stanford University. Zij is een privacy-expert, heeft veel kennis van ontwikkelingen binnen grote technologiebedrijven en zat voor D’66 in het Europese parlement. Zij schrijft columns en wetenschappelijke artikelen. Dit jaar heeft zij de onderwerpen die haar bezighouden samengebracht in het inzichtelijke en soms verontrustende boek De tech coup. Hierin beschrijft zij de dominantie van grote tech bedrijven en de bedreigingen die deze bedrijven vormen voor de democratie.

 

Tove Ditlevsen – Afhankelijkheid

 

Na het lezen van de eerste twee delen moest ik natuurlijk ook Afhankelijkheid, het derde deel van de Kopenhagentrilogie, lezen. In 2020 verscheen de Nederlandse vertaling van de hand van Lammie Post-Oostenbrink. Ditlevsen (1917-1976) begint dit deel van haar memoires bij de start van haar schrijfcarrière. Op haar twintigste publiceerde zij haar eerste gedicht in een tijdschrift; dit kwam aan de orde in deel twee. In 1939 verschijnt haar eerste dichtbundel en in de oorlog volgt er een roman.

Lize Spit – Autobiografie van mijn lichaam

 

De Vlaamse Lize Spit is sinds haar debuut Het smelt uit 2016 een succesvolle auteur. Haar boeken krijgen veel goede kritieken en vorig jaar mocht zij het Boekenweekgeschenk schrijven. Autobiografie van mijn lichaam verscheen twee weken geleden en de recensies waren lovend. Het boek is geen roman, maar heeft wel de opbouw en spanning die herkenbaar is uit haar twee eerdere romans. Het verhaal begint in december 2021, wanneer zij met haar man Rob van Essen in Oostende is en een mailtje van haar moeder ontvangt waarin zij schrijft ongeneeslijk ziek te zijn: “In de seconden na deze mail is dit wat er moet gebeuren: de stippellijn bepalen. Ik ben geen dochter die een mailtje leest, ik ben een schrijver die de dochter observeert die een mailtje heeft gelezen."

Tove Ditlevsen – Jeugd

In 2020 verscheen de Nederlandse vertaling van het tweede deel van de memoires van Tove Ditlevsen (1917-1976) bij uitgeverij Das Mag. De vertaling van Jeugd is net als het eerste deel van Lammie Post-Oostenbrink. Het boek verscheen oorspronkelijk in 1967. Het verhaal begint op haar vijftiende, wanneer zij haar eerste baantje heeft en eindigt bij de publicatie van haar poëziedebuut aan de begin van de Tweede Wereldoorlog.

Simon Vestdijk – De dokter en het lichte meisje

 

De dokter en het lichte meisje veroorzaakte een kleine rel toen het boek in 1951 uitkwam. De critici waren over het algemeen positief, maar het grove taalgebruik werd ook veroordeeld. De katholieke kerk raadde het lezen van de roman sterk af en er werden zelfs Kamervragen over gesteld. Het schandelijke boek werd er niet minder om gelezen. Het eerste jaar werden er 14.000 exemplaren van verkocht. De roman draait om de verhouding tussen een jonge huisarts en een prostituee. Nergens in de roman gebruikt Vestdijk de term ‘lichte meisje’, het woord ‘hoer’ komt daarentegen wel vaak voorbij, maar ik denk dat zelfs voor Vestdijk de titel ‘De dokter en het hoertje’ wat te ver ging, of zijn uitgever zag dit niet zitten.

 

Kassia St Clair - Van Peking naar Parijs

 

De Britse cultuurhistorica Kassia St Clair schreef eerder over de rol van textiel in de geschiedenis en over het geheime leven van kleuren. Van Peking naar Parijs (vertaald door Annemie de Vries) lijkt een minder breed opgezette cultuurgeschiedenis - in het boek staat één autorace centraal – maar zij verbindt er vele onderwerpen aan en weet zo een treffend beeld te schetsen van de stand van de techniek in de Westerse wereld aan het begin van de twintigste eeuw.

Tove Ditlevsen – Kindertijd

De Deense Tove Ditlevsen (1917-1976) is een veelgelezen auteur in haar eigen land. Vanaf 2020 werd haar werk in het Nederlands vertaald door Lammie Post-Oostenbrink. Ditlevsen is hier vooral bekend geworden door haar autobiografische trilogie (1967-1971), waarvan Kindertijd het eerste deel is. Tove groeide op in Vesterbro, toen een armoedige wijk in Kopenhagen; nu is het een gewilde plek om te wonen. Haar vader was een werkeloze arbeider die zich actief bleef inzetten voor de vakbond; haar moeder deed weinig meer dan wat rondhangen en het leven van haar huisgenoten vergallen.

 

Simon Vestdijk – De koperen tuin

 

De afgelopen tijd las ik vooral romans van Vestdijk uit zijn latere periode, zoals Vijf vadem diep, Het verboden bacchanaal en De huisbewaarder. Steeds viel mij op hoe immoreel de meeste personages zijn. Er komt bijna geen aardig mens voor in deze romans. Ook is Vestdijk geneigd om zijn personages bizarre, soms onbegrijpelijke dingen te laten doen. Anders is dat in een eerdere roman, De koperen tuin, uit 1950. Rond dezelfde tijd schreef hij andere klassiekers als Pastorale 1943, De redding van Fré Bolderhey en De dokter en het lichte meisje. De koperen tuin wordt terecht gezien als een van de hoogtepunten uit zijn oeuvre. Het boek is een liefdesroman, een muziekroman en een schets van een kleinburgerlijk provinciaal milieu. De hoofdpersoon Nol Rieske, een opgroeiende jongeman, is vooral tragisch. Zijn gedrag is soms extreem, maar wat hij doet is nog wel begrijpelijk en al te menselijk.