zondag 14 oktober 2018

Sytske van Koeveringe – Het is maandag vandaag

Gerard Reve wordt door de jonge generatie nauwelijks meer gelezen. Jan Wolkers daarentegen is opmerkelijk populair, ook bij jonge schrijfsters zoals Marieke Lucas Rijneveld. De hoofdpersoon in ‘Het is maandag vandaag’ is Julia. Zij is eenzaam en leest Jan Wolkers. Ik vermoed dat Sytske van Koeveringe zich heeft laten inspireren door zijn werk.


“Ik zoek mijn boek: De perzik van onsterfelijkheid. Nu ik zoveel van Wolkers lees kom ik erachter dat zijn boeken een greep zijn uit, hoe stom het ook klinkt, de werkelijkheid. Geen begin, geen plot, geen einde. Het gaat zoals dagen iedere dag opnieuw beginnen. Daar is niets uitgedachts aan. De personages zullen na het boek verder leven zoals Wolkers het in zijn verhalen laat zien. Maar hebben ook voor het verhaal begon al een heel leven gehad. Het midden als begin en als eind, als vicieuze cirkel.”

In ‘Het is maandag vandaag’ ontbreekt grotendeels een plot. De eenzaamheid en de verveling van Julia worden breed uitgemeten. Julia schreef ooit een boek, waarin de hoofdpersoon in verhouding had met een oudere man, net als in haar leven. Het boek flopte, de ex wilde niks meer met haar te maken hebben. Nu maakt zij in de ochtenden huizen schoon. De rest van de dag en nacht is zij op zichzelf. Zij drinkt, schrijft mails die zij niet verstuurt (of toch wel) en mijdt de andere mensen.

Er zijn veel andere mensen in haar leven, die zij niet toelaat: haar huisgenote, een oude vriendin, haar ouders – moeder maakt ook schoon, vader is overspannen en depressief, de mannen in het café en de mensen waar zij voor schoonmaakt. Julia is voortdurend bezig al deze mensen uit haar leven te bannen. Zij heeft wel sporadisch contact met een oudere man die zij tegenkwam in een koffiebar, de yogaman. Maar afspraken met hem komt zij vaak niet na.

‘Het is maandag vandaag’ is doordacht van opzet. De korte hoofdstukken verwijzen naar de huisnummers van de huizen die zij schoonmaakt. Rond elk huis wordt een klein verhaal opgebouwd. Deze verhalen blijven oppervlakkig. Het boek draait om de worsteling van Julia. Zij maakt in haar studentenhuis ook schoon, bijna obsessief. Zij houdt van orde en categoriseert van alles. Voorwerpen zet zij in de juiste volgorde en haar lust tot bewaren gaat zover dat zij sms’jes die zij krijgt overschrijft om niet verloren te laten gaan.

Aan het begin van het boek was ik erg benieuwd waar het met haar en haar schoonmaakhuizen heen zou gaan. Het eerste deel ‘Kennismaking’ bevat veel aanknopingspunten voor een tragisch-komische roman. Dit komt niet uit de verf en is waarschijnlijk ook niet de bedoeling geweest van Van Koeveringe. De bewoners zijn stuk voor stuk behoorlijk verknipt. Julia blijft op afstand. Vaak zegt zij helemaal niets wanneer er iemand tegen haar aanpraat. De bewoners beziet zij met walging. De huizen zijn rommelig tot uitermate smerig. De mensen zijn hysterisch, bemoeizuchtig, bazig, gestrest. Niemand lijkt normaal. En door de ogen van Julia neemt de walging steeds grotere vormen aan.

Het gaat slechter met Julia. Slapen doet zij nauwelijks meer. Zij drinkt veel, vreet ongezond en slikt veel pillen tegen de hoofdpijn. Eerst heb je medelijden met haar. Later zie je hoe vervelend en verwend ze evenzeer is. ‘Het is maandag vandaag’ heeft alles in zich om dramatisch te eindigen. Dat doet het niet, maar verwacht ook geen happy end. Het is zoals de boeken van Wolkers. “Het gaat zoals dagen iedere dag opnieuw beginnen.” Een ding is duidelijk geworden na het lezen van dit mooie en opmerkelijke debuut: er is wat grondig mis bij mensen die hun huis laten schoonmaken.

Geen opmerkingen: