Wislawa Szymborska - De vreugde van het schrijven

Nadat Szymborska in 1996 de Nobelprijs won, verschenen er vele vertalingen en verzamelbundels van haar werk. Deze mooi uitgegeven verzameling gedichten verscheen in 1997 bij Van Halewyck en is vertaald door Jo Govaerts. De uitgave bevat geen voor- of nawoord en over de herkomst van de gedichten is niets te lezen.

Vele gedichten kende ik uit andere bundels. Ik kan het niet nalaten te vergelijken. Het gedicht ‘Standpunt in de discussie over pornografie’ heet in de vertaling van Gerard Rasch ‘Een mening inzake pornografie’. De tweede titel klinkt beter. In het Pools heet het ‘Głos w sprawie pornografii’

De eerste drie zinnen vind ik bij Govaerts soepeler lopen dan bij Rasch.

JG

Geen enkele losbandigheid is erger dan het denken.

Dat wangedrag woekert als windbloeiend onkruid

in een bed bestemd voor madeliefjes.

GR

Er bestaat geen zedeloosheid erger dan het denken

Welig als windbloemig onkruid woekert deze vrijpostigheid

in het perkje dat voor madeliefjes was bestemd.

Wat windbloeiend of windbloemig is weet ik niet. Iemand die beter Pools leest dan ik kan er misschien wijs uit. In het origineel staat er dit:

Nie ma rozpusty gorszej niż myślenie.

Pleni się ta swawola jak wiatropylny chwast

na grządce wytyczonej pod stokrotki.

Het gedicht ‘Landschap’ wilde ik ook vergelijken. Het staat eveneens in ‘Heb medelijden, tijd’, een bundel Poolse gedichten door Karol Lesman samengesteld en vertaald. Tot mijn verwondering was ‘zijn vertaling’ exact gelijk aan die van Rasch. Bij zorgvuldige lezing van de inleiding blijkt Rasch de vertaling te hebben gemaakt. De ondertitel van de bundel klopt dus niet.

Er is iets vreemds aan de hand met de twee vertalingen. Bij Govaerts hebben de coupletten achtereenvolgens 8-6-4-4-3-4-3-7 regels, bij Rasch is dit 8-5-4-7-7-3-7. Het tweede couplet heeft een zin meer bij Govaerts. Ik zie dit als een typografische fout. In het Pools staan er ook 5 regels. En merkwaardig toch, in het Poolse origineel dat ik op internet aantrof is de indeling weer iets anders. Als ik Karel ten Haaf zou heten zou ik dit tot op de bodem uitzoeken.

Dan de eerste drie zinnen van dit gedicht.

JG

In het landschap van de oude meester

hebben de bomen hun wortels onder olieverf,

loopt het paadje naar zijn doel,

GR

In het landschap van de oude meester,

waar de bomen onder olieverf wortelen,

leidt het paadje zeker ergens heen,

De derde regel vind ik bij Govaerts mooier, de tweede bij Rasch. De betekenis van regel twee verschilt enigszins. Wat zegt het origineel?

W pejzażu starego mistrza

drzewa mają korzenie pod olejną farbą,

ścieżka na pewno prowadzi do celu,

Qua komma’s blijft Govaerts dicht bij het origineel, qua letterlijke vertaling van zin twee volgens mij ook. Maar echte kenners van de Poolse taal kunnen dit beter beoordelen.