Daniel H. Pink – The power of regret

Een veel voorkomende mening is dat je geen spijt moet hebben van je daden, ‘no regrets’. Er zijn nogal wat mensen die deze woorden op hun lichaam hebben laten tatoeëren. Edith Piaf zong er een liedje over alsof zij het meende. Het nummer werd in ieder geval een groot succes. Over haar leven kun je dat niet direct zeggen. Daniel Pink is er duidelijk over aan het begin van zijn boek. De meeste mensen die de spreuk op hun lijf hebben laten zetten zouden wel degelijk in hun leven andere keuzes hebben willen maken. En het is nauwelijks voorstelbaar dat Piaf geen spijt heeft gehad over de verzorging van haar kind, over haar mislukte huwelijk, over de schulden die zij een ex naliet of over de verslavingen die haar lichaam hebben verwoest. Kortom, de auteur vindt het gedweep van mensen die zeggen nergens spijt van te hebben onzin.

 

In The power of regret benadert hij het onderwerp spijt in eerste instantie op een wetenschappelijke manier. Hij maakt gebruik van uitgebreide vragenlijsten die voor onderzoek wereldwijd zijn uitgezet. Zijn boek staat vol citaten uit deze onderzoeken van mensen die ergens spijt van hadden. Vaak gaat het om belangrijke gebeurtenissen in hun leven. Hoewel de vele citaten als illustratie dienen kon ik er geen genoeg van krijgen ze te lezen. In een paar zinnen zie je hoe iemand zelf terugkijkt op een belangrijke gebeurtenis in zijn of haar leven. Al snel is duidelijk dat mensen de meeste spijt hebben over dingen die zij niet gedaan hebben dan over dingen die zij wel gedaan hebben.

 

Spijt heeft te maken met keuzes en met het vergelijken van een actuele situatie met een situatie zoals die had kunnen bestaan. Pink noemt het zelfs ergens reizen in de tijd. Hij onderzoekt de psychologische mechanismen achter spijt. De voorbeelden die hij gebruikt lijken eerst wat anekdotisch, maar ze zijn heel verhelderend. Hij vertelt bijvoorbeeld over een wielerwedstrijd tijdens de olympische spelen van 2016. Je ziet de gezichten van de drie medaillewinnaars. De winnaar is overduidelijk het meest blij, maar wat opvalt is dat de nummer drie blijer is dan de nummer twee. Uit analyses van de gezichtsuitdrukkingen van meer medaillewinnaars blijkt dit het algemene patroon te zijn. Hiermee introduceert de schrijver het onderscheid tussen ‘if only’ en ‘at least’. De nummer twee denkt dat als zij nog even iets anders had gedaan zij had kunnen winnen. Nummer drie denkt dat zij tenminste nog een medaille heeft. Door ‘at least’ te denken voelen we ons beter, hoewel we minder krijgen. Interessant is dat mensen bij spijt veel vaker de gedachte ‘if only’ hebben dan ‘at least’. We voelen ons rotter op de korte termijn, maar het blijkt dat dit ons op de langere termijn juist helpt, “because by making us feel worse today, regret helps us do better tomorrow.” Mensen die vaker ‘if only’ denken hebben zelfs gemiddeld betere carrières.

 

Het klinkt logisch, maar in dit en andere analyses in de eerste helft van het boek miste ik een beetje het verschil tussen regrets en mistakes. Bij het maken van een fout hoef je niet direct spijt te hebben. Gelukkig komt Pink hier later in zijn boek op terug en laat hij allerlei verbanden zien tussen kansen, mogelijkheden iets te veranderen, mate van controle en de mate van spijt. Kansen zorgen vaak voor spijt. Veel geïnterviewde Amerikanen hebben spijt van hun studiekeuze. Dit soort spijt is sterker als je daadwerkelijk de kans hebt gehad een andere studie te doen. Arme Amerikanen hadden die mogelijkheid vaak niet. Spijt erover hebben zij daarom minder. Interessant is dat het in andere gevallen anders werkt. Pink haalt een ander onderzoek aan waaruit blijkt dat de spijt toeneemt als de mogelijkheid er iets aan te veranderen afneemt. Iemand van 40 jaar heeft misschien de mogelijkheid een nieuwe studie op te pakken en totaal ander werk te gaan doen. Iemand van 75 jaar heeft deze mogelijkheid niet meer. Een ouder iemand heeft in vergelijkbare gevallen meer spijt van een verkeerde studiekeuze dan een jonger iemand.

 

Pink behandelt in zijn boek meerdere van dit soort tegenstelingen. Het zet hem aan om over spijt op een andere manier na te denken. De traditionele indeling in onderwerpen waar je spijt over kunt hebben, zoals familie, vrienden, studie, partner, verwerpt hij. Hij komt met een nieuwe indeling in vier onderwerpen die beter zicht geeft op het verschijnsel. Ik vertaal het in een vier steekwoorden: zekerheid, vrijheid, ethiek en verbinding. Er is geen ruimte om deze indeling verder toe te lichten, maar interessant is dat Pink uit deze deep structure of regret uiteindelijke vier basisbehoeften van het menselijk bestaan distilleert; stability, growth, goodness, love.

 

De hoofstukken die volgen op dit psychologisch-theoretische verhaal gaan richting adviezen die meer in een hulpboek thuishoren. Hij legt uit hoe je het beste kunt omgaan met spijt uit het verleden en hoe je kunt anticiperen op toekomstige spijt. Bij zijn opsomming van de zeven ‘techniques you won’t regret’ haakte ik een beetje af. Zijn aardige betoog mondt uit in een hoge waardering voor spijt. Mits je er goed mee omgaat helpt het ons vooruit, is zijn boodschap. In de latere hoofdstukken had ik het interessanter gevonden als hij was ingegaan op een paar onderwerpen die hij nu kort behandelt, met name de vraag in hoeverre iemand in staat is om ergens waar hij spijt van heeft te veranderen. Hoe vrij zijn wij eigenlijk? Wanneer overschatten we onze mogelijkheden en wanneer onderschatten we deze. Hoe verschilt dit per klasse en per land of cultuur. Pink verwijst wel naar de ‘fundamental attribution error’, dat is de neiging om het eigen (slechte) gedrag aan omgevingsfactoren te wijten en dat van anderen aan hun persoonlijkheid. Dit zou een mooie ingang zijn om het onderwerp vrijheid van handelen uitgebreider te behandelen.

 

Daniel Pink schrijft vlot en behandelt op een inzichtelijke manier een veelheid aan testjes en experimenten. Hij houdt vooral erg van paradoxen. Een bekend voorbeeld is dat mensen ervan uitgaan dat tijdens een examen met meerkeuzevragen de eerste inval de beste is. Dat is niet zo, maar mensen hebben veel meer spijt van het veranderen van een goed antwoord in een verkeerd antwoord dan andersom. In het verlengde hiervan, mensen die een lot kopen willen dit vrijwel nooit ruilen voor een ander lot. Zelfs als zij geld toe krijgen om te ruilen, want stel dat de prijs net op dat eerste lot valt… Tot in lengte van dagen zul je er spijt van hebben.