Een honger uit 2015 is Ouariachi’s bekendste boek, een moderne klassieker die al heel lang op mijn leeslijst stond. In bijna 600 pagina’s vertelt hij het verhaal van de opkomst en ondergang van de beroemde ontwikkelingswerker Alexander Laszlo. Het is ook een liefdesverhaal. Hij beschrijft intens de liefde tussen Alexander en de veel jongere psychologiestudente Aurélie Lindeboom. Daarnaast geeft het boek een inkijk in de journalistieke wereld en beschrijft het de onmogelijke taak waar het ontwikkelingswerk voor staat. Het verhaal speelt deels in Ethiopië, ten tijde van de hongersnood in 1984 en later. Het boek bevat essayachtige stukken over ontwikkelingswerk, maar ook over pedofilie, een ander hoofdthema in het boek. Kortom, Een honger is een rijk boek.
Naast de boeiende inhoud is het werk ook stilistische en qua opzet verrassend. Ouariachi hanteert vele stijlen en perspectieven. Sommige stukken tekst presenteert hij als dagboekfragmenten, maar hij weet ongemerkt over te schakelen naar een alwetende verteller. Bijzonder is dat hij fragmenten heeft geschreven in de stijl van bekende auteurs. Ik herkende Nabokov, Bret Easton Ellis en Remco Campert. Er duikt zelfs een stukje Taxidriver op in het boek. In de verantwoording las ik dat hij zich onder anderen ook liet inspireren door Palmen, A.F.Th.van der Heijden, Grunberg, Woolf en Joyce.
In het eerste hoofdstuk is Aurélie een vrouw van begin dertig. Haar partner is een onopvallende, rustige man. Zij hebben een meisje van een jaar of drie. Aurélie werkt voor een programma dat veel overeenkomst vertoont met DWDD. Zij geniet van de drukte, de deadlines en de stress. Op een dag komt naar aanleiding van een actualiteit het onderwerp pedofilie op de vergadertafel. Een redacteur heeft een ingezonden brief gelezen van Alexander Laszlo en de redactie wil hem benaderen voor het onderwerp. Aurélie krijgt deze opdracht. In een paar pagina’s heeft Ouariachi de lezer meegenomen in een dilemma. Alexander is haar ex die zij tien geleden voor het laatst heeft gezien, vlak voor zijn arrestatie. De meeste mensen in haar omgeving, inclusief haar vriend, weten dit niet. Zij pakt de vraag van de redactie op, ontmoet Alexander en ziet hoe hij veranderd is. Het is een oude man geworden, die zijn memoires wil schrijven. Hij vraagt haar om hulp.
Aan de ene kant walgt zij van hem en is zij er nog niet overheen dat hij na zijn arrestatie nooit meer contact met haar heeft opgenomen of haar vertelt heeft wat er precies is gebeurd. Aan de andere kant is Alexander Laszlo een indrukwekkende persoonlijkheid: groot, intelligent, welbespraakt, knap en rijk. Op het hoogtepunt van zijn roem was hij een veelgevraagd spreker en invloedrijke persoonlijkheid, ook internationaal. Als lezer wil je natuurlijk ook graag weten wat er is gebeurd rond het misbruikdrama, maar ook hoe zo’n persoon in de ontwikkelingshulp terecht is gekomen. Ouariachi is een groot verteller en een meester in het gedoseerd opvoeren van de spanning. In de volgende hoofdstukken schakelt hij tussen het verleden en het heden. Alexander komt in de jaren tachtig voor het eerst in Ethiopië, waar hij steeds hogere functies krijgt. Vanuit het perspectief van Aurélie vertelt de schrijver hoe zij als studente het land leert kennen en hoe de twee elkaar hebben ontmoet.
De problemen waar de ontwikkelingshulp mee worstelt worden soms pijnlijk duidelijk. Wanneer Laszlo net in het hongergebied is kan hij uiteraard slecht tegen de massa hongerige bijna-lijken. Je kunt niet iedereen helpen. Je wordt vanzelf een anonieme loketmedewerker. “Ik moest dat algemene idee van empathie afzweren om werkelijk empathisch te kunnen handelen. Om een medemens effectief te kunnen helpen, moest je ophouden die medemens als medemens te zien.” Later laat hij de economische dimensie van hulpprogramma’s zien. Het graan uit de rijke delen van Ethiopië is te duur voor de arme bevolking in de hongergebieden. Hulporganisaties kopen dit graan ook niet op, maar importeren liever graan uit de Verenigde Staten, waar men graag van de overschotten af wil.
Het onderwerp pedofilie behandelt Ouariachi met eenzelfde scherpte. Alexander plaatst het in een breed perspectief en koppelt het aan een totaal verstoorde seksuele moraal in onze huidige samenleving. Lang blijft onduidelijk wat hij precies heeft gedaan. Deze dreiging plaatst de auteur mooi tegenover een hoofdstuk waarin hij de totale verliefdheid van de twee beschrijft. Dit verhaal speelt deels in New York, waarin Alexander de weldoener en intellectueel is die hij graag wil zijn. De veel jongere Aurélie bewondert hem mateloos.
Ondanks dat het boek uit 2015 is zal ik verder niets over de ontwikkelingen in deze grootse roman loslaten. Tot slot, Laszlo vertelt uitvoerig over seksuele gewoonten bij allerlei zogenaamde primitieve volken op aarde. Hij verwijst naar de antropoloog Levi-Strauss en laat zien dat andere culturen minder angstvallig met seksualiteit omgaan dan de onze. Je zou bijna gaan geloven in de edele wilde, maar dan meldt hij weer dan elkaar de hersens inslaan onze natuurlijke neiging is. “Beschaving is juist temmen van de natuur.” Hij vervolgt zijn betoog met: “Wij leven in een cultuur die zo zeker is van zichzelf dat elke twijfel over onze mores onmiddellijk de kop in wordt gedrukt.” En hij besluit met: “Niet dat het elders beter is.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten