maandag 11 december 2017

Tommy Wieringa – De heilige Rita

Tommy Wieringa is het afgelopen decennium uitgegroeid tot een van de grootste schrijvers van Nederland. ‘De heilige Rita’ staat sinds het verschijnen een aantal weken geleden in de top tien van best verkochte boeken.


Het boek speelt in Twente, in een gehucht aan de Duitse grens. Het is een plek waar Wieringa zelf is opgegroeid. De hoofdpersoon is de vijftigjarige Paul Krüzen, die samen met zijn vader in een ouderwetse boerderij woont. Hij drijft een handel in militaria. Wieringa vertelde in een interview dat dit zijn persoonlijke verhaal zou kunnen zijn als hij in het dorp was blijven wonen en niet op zijn zestiende was vertrokken.

Paul is een schlemiel. Hij eet vaak bij de Chinees, bezoekt het café en vindt liefde in de nachtclub, waar criminelen de dienst uitmaken. Zijn enige vriend, Hedwiges Geerdink is nog een grotere mislukkeling dan hij zelf is. Hij is de zoon van een kleine kruidenier en heeft de vervallen winkel van zijn ouders overgenomen. De heilige Rita is de beschermheilige voor verloren en hopeloze zaken.

In de eerste hoofdstukken van de roman geeft Wieringa sfeerbeelden van het dorp en zijn inwoners. Hij wisselt deze hoofdstukken af met scenes uit de jeugd van Paul. Cruciaal is één gebeurtenis uit zijn jeugd. Eens stortte er een ontvluchtte Rus met zijn vliegtuigje neer in hun tuin. Wieringa beschrijft dit verhaal vol spanning. Eenmaal opgelapt blijft de Rus bij hen wonen. Het is het einde van het huwelijk van zijn ouders.

De roman gaat over verandering en gehechtheid. Het samenwonen van Paul met zijn vader is na zoveel jaren volledige routine geworden. De wereld lijkt hier niet te veranderen, met uitzondering  van de komst van wat buitenlanders. De patatzaak wordt gerund door een man die getrouwd is met een Chinese vrouw. Er wonen meer  Chinezen in het dorp. In de nachtclub komt een gevaarlijke Rus en de klusjesman die door Paul wordt ingehuurd is een Pool.

Pas halverwege het boek komt er vaart in het verhaal. Hedwiges wordt overvallen en beroofd van zijn spaargeld. Paul ontmoet een klasgenote van vroeger en mijmert over een relatie met haar. En de vader van Paul is zo ziek dat hij naar het ziekenhuis wordt overgebracht. De oude boerderij wordt een spookhuis. Vanaf dat moment wordt het verhaal zeer spannend en wil je graag weten hoe het afloopt.

Over de verwikkelingen zal ik verder niets zeggen. Interessant is de stijl van Wieringa. In de langzame helft van het boek heeft hij de neiging om iets te sfeervol alles te beschrijven. Hij gebruikt vaak – soms nogal vergezochte –vergelijkingen. In de snelle helft van het boek is zijn stijl directer, meer gericht op spanning. Hier stoorde ik mij niet aan zijn taalgebruik. Een voorbeeld van zo’n sfeervolle beschrijving staat op pagina 19. “Ze gleden over de weg als een kano door het water, zes cilinders deden geruisloos hun werk. Haar hand lag op zijn bovenbeen, zo stil alsof ze hem vergeten was. Van grafiet  was de lage hemel, groen als op de eerste dag de aarde.” Voor mij is dit iets te veel mooipraterij.

Daar staat tegenover dat het verhaal goed in elkaar zit. De verschillende lijnen wisselen op tijd af en leiden tot een mooie (anti-)climax. Het leven in een klein dorp heeft iets tragisch. Stille mensen, zoals Hedwiges kunnen de plotselinge veranderingen niet aan. Ook Paul heeft het besef dat hij er alleen voor staat.

En het boek staat vol schitterende anekdotes. Wieringa vertelde elders een verhaal over zijn vader dat in dit boek is overgenomen. “Met kerst had Paul zijn vader in een Van der Valk-restaurant om een extra kommetje jus horen vragen. Op de verbazing van de serveerster had hij gereageerd met de woorden: Want wij zijn natte eters.”


Ik ren niet meteen naar de winkel bij ieder nieuw boek van Tommy Wieringa. Over ‘De heilige Rita’ hoorde ik veel positieve verhalen en na lezing kan ik mij hier zeker in vinden.

Geen opmerkingen: