Het Keizerspanorama uit 2023 is een merkwaardig boek. Op het omslag staat dat het een roman is, maar bijna de helft is gevuld met essays over kunstenaars en schrijvers. De titel verwijst naar een grote kijkkast uit 1883 die in een Berlijns museum staat. Vijfentwintig bezoekers kunnen plaatsnemen en naar een diavoorstellingen met stereofoto’s kijken. In het boek beschrijft de naamloze hoofdpersoon, een kunsthistorica, de verwikkelingen rond het starten van een pension in het voormalig Oost-Duitse stadje Brandenburg aan de Havel. Zowel in de essays, bij het Keizerpanorama als in haar persoonlijke leven spelen fantasie en verbeelding een rol.
De kunsthistorica is nog maar net verhuisd naar Brandenburg wanneer zij ontdekt dat haar vriend haar bedriegt, maar dat niet alleen. Hij blijkt een fantast en heeft meerdere mensen opgelicht. Hij is een charmeur die mensen weet te amuseren, maar ook zijn woede-uitbarstingen heeft. Zij verbreekt de relatie en vraagt zichzelf af waarom zij zijn bedrog niet eerder doorhad. Zij zag, net als bij het kijken naar de stilstaande beelden in het panorama, slechts een deel van het geheel. Alles overzien, schrijvers en kunstenaars proberen het misschien in hun werk, maar het is feitelijk onmogelijk. Maar illusies of betovering zijn soms ook aantrekkelijk. We willen ergens in geloven terwijl we weten dat het niet deugt.
Naast dergelijke uiteenzettingen beschrijft Montagne de merkwaardige gasten in het pension: een historicus, een psychiater en er is een man die zich voordoet als Otto von Bismarck en zich soms als hem verkleed. De intellectuele gesprekken hebben weinig diepgang, het zijn meer ironische schetsen van mannen met vaste ideeën. Dan is er Daniela, het wat wereldvreemde hulpje in het pension. Zij komt op een dag aan met een groot pakket dat zij verbergt in een kast. Het blijkt een woudmops te zijn. De stad staat vol met deze beelden van dit fantasiefiguurtje. Zij heeft er een geadopteerd, maar wil dit stenen wezentje niet alleen thuislaten. Het zijn geestige scènes in een soms wat droog boek. De karakterisering van de ex van de kunsthistorica is pakkend, deze scènes zijn met meer emotie beschreven dan de essays.
Bij beschouwingen over de ruimte tussen voorstelling en werkelijkheid en over de onmogelijkheid om het geheel te overzien zijn boeiend, maar de schrijfster vervalt geregeld in herhalingen. In een folder van het Keizerpanorama wordt verwezen naar het negentiende-eeuwse standpunt: “Het zien vormt het fundament van het kennen.” Dit achterhaalde idee is een aanleiding voor stukken over zien, kunst en fotografie. Op zichzelf aardige bijdragen, zoals het mooie stuk over de fotografe Vivian Maier, maar Montagne weet ze niet echt te integreren in het verhaal en van het boek een geheel te maken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten