De roman
Dubbelspel uit 1973 is een Nederlandse en meer nog een Curaçaose klassieker. Op
de Antillen kreeg het boek eerst kritiek vanwege de negatieve weergave van
de hoofdpersonen. Later werd het alom erkend als een meesterwerk. In 2006 was
Dubbelspel het boek dat tijdens de campagne Nederland Leest gratis en in een
oplage van 725.000 werd verspreid onder bibliotheekleden. Onlangs is het
verfilmd. Op het IFFR 2017 ging de Double Play van regisseur Ernest Dickerson
in première. Een prachtige verfilming.
Dubbelspel
draait om vier hoofdpersonen, die op een kwade zondag een legendarisch
dominospel spelen. Manchi Sanantoni is deurwaarder, maar hij waant zichzelf
rechter. Eigenhandig heeft hij een groot huis gebouwd. Zijn mooie en
intelligente vrouw Solema heeft genoeg van hem. Zij heeft een buitenechtelijke relatie
met de tweede speler: Janchi Pau. Hij is een vrijbuiter en woont op het strand
in een klein huisje. De medespeler van Janchi is Chamon Nicolas, een stille
man, die zwijgt over zijn voornaamste bezit: een paar huisjes waar hij voldoende
huur voor vangt om verder niet te hoeven werken. Chamon deelt het bed met Nora,
de vrouw van zijn tegenspeler Boeboe Fiel.
Voor het
huis van Boeboe Fiel spelen de mannen iedere zondag hun dominospel. Boeboe is
de meest kleurrijke figuur in de roman en in de film. Hij is taxichauffeur en
vrouwenliefhebber. Hij kan absoluut niet met geld omgaan. Nora moet de eindjes
aan elkaar knopen om dagelijks het eten op tafel te krijgen, de gasten van rum
te voorzien en haar zoon een goeie opleiding te kunnen geven. Geen wonder dat zij
af en toe bij andere mannen aanklopt voor geld en in ruil hiervoor haar lichaam
aanbiedt, zo ook bij Chamon.
Frank
Martinus Arion vermengt de beschrijving van deze dag met gebeurtenissen hieraan
voorafgaand en met de levensverhalen van de vier spelers. Daarnaast zegt hij
veel over het leven en de politiek op Curaçao en wijdt hij uit over het
dominospel. Het is een mannenspel, daarom “wordt er ook vaak en hard met de
stenen op tafel geslagen. Het merkwaardige is evenwel, dat iedereen daarbij
meestal ook bezig is de ander te zeggen ‘dat hij niet zo hard met de stenen
moet slaan’. Hetzelfde dus als in de politiek: de een verwijt de ander wat
hijzelf voortdurend doet. Maar politiek is daarom ook nog steeds een
mannenspel.”
Aan tafel filosoferen de vier spelers
regelmatig over de politiek op hun eiland, terwijl Nora met de rum rondgaat.
Curaçao is een smeltkroes van culturen, een samenraapsel, waarbij buitenlandse
invloeden teveel overheersen. De hoge heren zijn voornamelijk Nederlanders. Zo
nu en dan wordt er aan tafel uitgeroepen: ‘We produceren te weinig zelf.’
Manchi denkt dat de eilanders zelf geen
kansen pakken. Als je doorzet kun je ook directeur worden. De anderen geloven
hem niet. Janchi overweegt een meubelmakerij te starten. Solema steunt hem
hierin. Maar de mentaliteit zit doorzettingsvermogen in de weg. “We willen
eenvoudig de dingen niet zien. Want als we de dingen zien, moeten we ertegen
vechten. En dat willen we niet. Niet omdat we bang zijn, maar omdat vechten
moeite kost. We laten met ons sollen omdat we te veel van ons plezier houden.”
Janchi besluit zijn betoog met: niet ik.
De zondagmiddag verloopt aan het bord
dramatisch voor Boeboe en Manchi. Keer op keer verliezen zij en krijgen zij per
verloren ronde een paar schoenen. Hiermee wordt de stand bijgehouden. Het is
ook een vernedering. Vroeger droegen slaven geen schoenen. Met het weggeven van
schoenen stel je jezelf boven de ander. De grootste afstraffing in de
geschiedenis van het dominospel wordt met belangstelling bekeken door
voorbijgangers. De media krijgen er lucht van. Radio- en televisieverslaggevers
interviewen de vier spelers. Het huis van Boeboe is vol van mensen. Nora is
tevreden.
Dit
dominospel kan niet anders dan in een tragedie eindigen. Tijdens het lezen van
deze klassieker loopt de spanning gestaag op. Maar naast dit plot is het boek
ook een prachtige introductie op Curaçao en staat het vol met rijke
bespiegelingen over de politiek op het eiland en de Hollanders, de barbaren die
hier in de zeventiende eeuw het bos op het eiland volledig wegkapten. De film ‘Double
Play’ draait binnenkort in de bioscoop: ga hem zien.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten