Dit is het derde boek dat ik lees van de Tsjechische schrijver Patrik Ouředník. Alle drie de boeken zijn totaal verschillend. Europeana is een korte geschiedenis van twintigste-eeuwse ideologieën, Een afgedane zaak is een absurde thrillerpastiche en Het geschikte moment 1855 is schijnbaar een historisch dagboek met als thema vrijheid. Příhodná chvíle, 1855 is uit 2006; deze vertaling van Edgar de Bruin is van 2013.
Het verhaal speelt in 1855. De verteller bericht over een experiment waarbij een internationale groep anarchisten, revolutionairen of gewoon gelukszoekers afreist naar Brazilië om er een kolonie te stichten op basis van een absoluut vrijheidsbeginsel. Het eerste deel speelt zich af aan boord van het schip. Het is een bont gezelschap van voornamelijk Italianen, Duitsers en Fransen. De meesten kenden elkaar nog niet voordat zij aan deze utopische trip begonnen.
Het verhaal van de reis is een verslag hoe de groep probeert orde te brengen in hun manier van leven en de doelen die ze voorstaan. Wie naar de kolonie gaat zal privébezit moeten afzweren, maar het collectivisme geeft aan boord al problemen. Deel je voedsel met iemand die te arm is om voldoende eten mee te nemen? Ook het delen van vrouwen is een heet hangijzer. Daarbij meldt de verteller over incidenten aan boord: er valt iemand dood of er wordt een kind geboren, maar de moeder is te mager om melk te produceren. Hierdoorheen mixt hij historische anekdotes over revoluties en eerdere pogingen te vechten voor de vrijheid van de mens. Over de tijd van de Franse Revolutie schrijft hij: “De enige oprechte lieden in die tijd waren dronkaards: ze verklaarden dorst te hebben en sloegen menig vat aan. Laten we de dronkaards waarderen voor hun openhartigheid en laten we de moordenaars mijden die revolutie als leuze voeren. Laten we de dronkaards waarderen voor hun onvaste tred; wie wankelt moordt niet.”
Al snel wordt duidelijk dat de revolutionairen, de utopisten en anderen het niet met elkaar eens worden. Er komt een dagelijkse vergadering om de geschillen op te lossen. Een deel van de mensen weet vaak niet waar het over gaat, onthoudt zich van stemming of komt niet opdagen. Een flink deel van de reizigers blijkt niet eens naar de kolonie onderweg, maar hoorde er hier aan boord voor het eerst van. Vervolgens vergadert men over de regels van het vergaderen. Er wordt een aanwezigheidsplicht ingevoerd en er moet een bestuur worden benoemd. Maar hoe kom je tot een besluit als alle meningen even veel waard zijn? Dat de meerderheid beslist, is ook maar een idee of een mening. “Ik had ook nog iets anders gemerkt, namelijk: mensen die vinden dat ze vrij zijn, zijn het nooit ergens over eens, terwijl mensen die dat niet vinden, bijna altijd tot overeenstemming komen.”
Bij aankomst in Brazilië gaat verbazingwekkend genoeg een groep daadwerkelijk naar de kolonie. Het verblijf verloopt bepaald niet vlekkeloos. De vrijheid om met meerdere vrouwen het bed te delen is voor een aantal mannen een reden om te blijven. Alleen zijn er slechts een beperkt aantal vrouwen in de kolonie. Het idee wordt geopperd dan maar wat vrouwen bij de indianen te halen. De idealen zijn dan al grotendeels losgelaten en de felbegeerde vrijheid raakt steeds verder zoek.
Het tweede deel van de roman speelt in de kolonie. Ouředník hanteert hier een bijzondere manier van vertellen. Hij begint een hoofdstuk bij 15 oktober 1855 en vertelt de gebeurtenissen chronologisch. Het volgende hoofdstuk start ook op 15 oktober en hij vertelt het verhaal dan in minder pagina’s en met hier en daar afwijkingen ten opzichte van het eerste verhaal. Zo gaat het een paar hoofdstukken door tot het laatste hoofdstuk dat slechts uit één pagina bestaat.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten