Van Grøndahl las ik onlangs de korte roman Dat weet je
niet, die ik wat vond tegenvallen. Het recente ‘Portret van een man’ is veel
beter. In ruim 350 pagina’s wordt het hele uiterlijke en innerlijke leven van
een redelijk normale man op een prachtige manier weergegeven.
Het boek beslaat drie delen, waarin de man zichzelf en zijn
omgeving waarneemt als 18-jarige opstandige puber, die zijn moeder verliest,
als gescheiden veertiger, die nog steeds met passie het beroep van leraar
uitoefent en als man van 60 op vakantie in Rome.
De drie delen of fasen hebben hun eigen karakter. De
verhalen verwijzen naar elkaar. De veertiger en zestiger zien terug op
gebeurtenissen van vroeger, waardoor wij meer te weten komen over hem. In het eerste deel ligt de wereld van de jongen overhoop.
Op school vertelt hij niets over de ziekte van zijn moeder. Hij voelt zich
veilig bij de lerares Duits, die veel belangstelling voor hem heeft. Hij wordt
verliefd op haar wat obscure dochter en neemt een impulsief besluit. Na de dood van zijn moeder
houdt hij afstand tot zijn vader.
Heel mooi beschrijft Grøndahl wat hij denkt en hoe hij soms
spijt heeft van zijn gedrag. Hij is dan niet in staat er iets aan te veranderen
of eerlijk met zijn vader of vriendin te communiceren over wat hij precies
voelt. Dit is een van de thema’s
van het boek: “Wat weet je eigenlijk? Wat weet je van wat er in andere mensen
omgaat?”
In het tweede deel wordt de volwassen leraar geconfronteerd
met een bijzondere leerling, waar hij moeilijk toe kan doordringen. Dit
verwijst natuurlijk naar zijn eigen jeugd. Hij weet eigenlijk niet of hij de
juiste keuzes maakt in de benadering van de leerling. Met zijn dochter is de relatie goed, maar hij weet nooit
precies hoe zij reageert op hem. Deze onzekerheid over andermans gevoelens en
intenties houdt het hele boek aan. Vooral in verband met de relaties die hij
heeft gehad. Deze worden uitvoerig overdacht en geanalyseerd.
Als zestigjarige is het besef van vergankelijkheid is nog
sterker aanwezig dan voorheen. Hij wil zijn verjaardag niet thuisvieren bij
collega’s of zijn dochter en besluit alleen naar Rome te gaan. Hij ontmoet hier
een aardige jonge vrouw, waarmee hij wat dagen doorbrengt, maar vooral kijkt
hij terug op zijn leven.
Hij ziet anderen die de gulden
middenweg hebben gekozen en schijnbaar een gelukkig leven leiden. Zijn ex
verweet hem dat hij zichzelf kwelde. Zij zag het geluk in acceptatie van
jezelf: “dat is de opdracht voor iedereen.” Hij antwoordde haar: “ Maar als het
nou meer zin heeft om het omgekeerde te doen? Om jezelf niet te accepteren?”
Portret van een man bevat veel van
dit soort overdenkingen, maar het is vooral een verhalend boek. Langzaam wordt
het hele leven van de man en zijn omgeving beschreven. Je leert hem echt door
en door kennen. Het taalgebruik is helder en het verhaal sleurt je vanaf de
eerste pagina mee.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten