De Poolse schijfster Urszula Honek was onlangs te gast op het Crossing Border festival, waar ook haar landgenote Olga Tokarczuk aanwezig was. Het mooie interview met Tokarczuk heb ik gezien, Honeks optreden helaas niet. Zij is een succesvolle dichter en schrijver, Witte nachten is haar prozadebuut uit 2022. Het boek werd genomineerd voor de International Booker prize, de Nederlandse vertaling is van Charlotte Pothuizen.
Van de Amerikaanse schrijver David Vann (geboren 1966) ken ik alle romans. Hij heeft ook een paar non-fictie boeken geschreven, zoals Last day on earth uit 2011 waarin hij een portret schetst van Steve Kazmierczak die op Valentijnsdag 2008 het vuur opende in de Northern Illinois University en daarbij vijf studenten om het leven bracht, waarna hij zichzelf doodde. Mark Rutte reageerde na hevige coronarellen dat de daders hard gestraft moesten worden en voegde daaraan toe: ‘Ik ga niet zoeken naar sociologische oorzaken.’ Terwijl juist dat een van de interessantere vragen is: hoe komt iemand tot een dergelijke daad? Waarbij een massamoord natuurlijk van een andere orde is dan een relletje schoppen. David Vann gaat diep in op de achtergronden van Steve: zijn jeugd, opvoeding, omgeving en het land waarin hij opgroeide spelen allemaal mee. Daarbij trekt Vann parallellen met zijn eigen jeugd en achtergronden. Hij schreef daarmee een uniek boek dat ik ademloos uitlas.
Bij het lezen van de nieuwste roman van L.H. Wiener moest ik sterk denken aan Koos van Zomeren, waarvan ik onlangs We gaan zo las, een boek dat je kunt lezen als een afscheid. Zo blikt Wiener met In verlatenheid ook terug op zijn leven alsof dat inmiddels voorbij. Beide auteurs zijn rond de tachtig; ze zijn niet helemaal vergeten, hebben een klein en fanatiek lezerspubliek, maar bestsellers zullen ze niet meer schrijven. Beiden zijn stilisten waarvoor het vooral gaat om hoe iets is geformuleerd. Het verhaal doet er wat minder toe, maar na lezing van In verlatenheid had ik net als na het lezen van We gaan zo het gevoel een afgeronde roman te hebben gelezen.
Van Mathijs Deen lees ik alles, zowel zijn non-fictie, zijn waddenthrillers als zijn andere romans. Omdat zijn stem zo aangenaam is luister ik zijn boeken het liefst, zo ook deze net verschenen korte roman over een aantal generaties tuinbazen. Hij vertelt chronologisch het verhaal van de mannen die werkten op het landgoed Broeckvoorde, van 1848 tot 1954, maar het verhaal gaat vooral over standsverschillen en het verglijden van de tijd.
Bij ieder nieuw boek van Koos van Zomeren denk ik dat het zijn laatste zal zijn. In de roman Gevolgen waarover hij schrijft in dit dagboek, kijkt hoofdpersoon Ronald Walraven terug op zijn leven; hij zegt wel dat hij met beide benen buiten het graf staat, maar veel scheelt het niet of hij ligt erin. Van Zomeren mijmert in We gaan zo ook voortdurend over zijn naderende einde. Hij kampt met lichamelijke gebreken, in de bergen wandelen lukt hem niet meer en als schrijver dreigt hij vergeten te worden. Hij schrijft verder over zijn dagelijkse bezigheden, over schrijven (op een typemachine) en over dit dagboek zelf. Het maakt mij niet zoveel uit waarover hij schrijft, het is altijd boeiend, zelfs als hij uitgebreid verslag doet van wat hij op televisie bekijkt aan sportwedstrijden.
