Otto de Kat – Het kind en ik

Het nieuwste deeltje in de serie Terloops van uitgeverij Van Oorschot is van Otto de Kat, pseudoniem voor Jan Geurt Gaarlandt. Ik was even verrast toen ik begon te luisteren naar het boek waarin hij wandelt door het Munikkenland van zijn jeugd terugdenkt aan het dijkhuisje van zijn ouders. Hij groeide toch op in Rotterdam? Als ik de achterflap had gelezen had ik eerder begrepen dat het een vakantiehuis was waar zijn ouders vanaf 1958 de zomers doorbrachten. In 1976 werd het huis afgebroken als onderdeel van de dijkverbreding ter bescherming tegen watersnoodrampen.

Simon Vestdijk – De persconferentie

Simon Vestdijk stierf op 23 maart 1971. Hij was het jaar ervoor ernstig ziek, hij leed aan Parkinson en de ziekte van Kahler. In het voorjaar van 1969 belette een zware depressie hem het schrijven, iets waar hij zijn hele leven last van had. Het blijft verbijsterend dat hij ondanks deze terugkerende uitval in staat was tot de enorme productie die hij leverde. Op 5 november 1969 begon hij aan een roman, die hij niet afkreeg en die zijn laatste werk zou worden, De persconferentie. Op 1 augustus van dat jaar kondigde hij in een brief aan zijn uitgever Geert Lubberhuizen het boek aan. In de brief die is opgenomen in deze uitgave beschrijft hij op geestig-sarcastische wijze zijn ervaringen met depressies en met de behandelingen die hij onderging. Hij schrijft dat hier een ‘leuke cynisch-realistische roman’ in zit.

Simon Vestdijk – De onmogelijke moord

Na het lezen van een roman van Vestdijk kijk ik altijd even in Het gebergte om te zien wat Maarten ’t Hart of Hugo Brandt Corstius erover hebben geschreven. Ik heb meer waardering voor de enthousiaste beschouwingen van ’t Hart dan voor de soms wat zure stukjes van Brandt Corstius. De laatste vraagt zich af of De onmogelijke moord de slechtste Vestdijk is en komt met een warrige en waarschijnlijk grappig bedoelde bespreking, waaruit ik vooral opmaak dat hij het boek niet of slechts vluchtig heeft gelezen, iets waarvan ik hem vaker verdenk bij het lezen van zijn bijdragen aan Het gebergte. De onmogelijke moord is de drieënveertigste roman van Vestdijk en is uit 1966. Het verhaal gaat over een schrijver die langere tijd logeert in een afgelegen hotel om een boek te schrijven. Hij komt erachter dat een van de dienstmeisjes is verdwenen en stort zich obsessief op deze zaak. Het verhaal heeft de spanning van een misdaadverhaal en bevat de nodige vreemde figuren en krankzinnige wendingen, zoals we die kennen van Vestdijk.

Nadia de Vries - Kleinzeer

Na het lezen van de recente novelle Magenta van Nadia de Vries was ik benieuwd naar haar autobiografische boek Kleinzeer uit 2019. Ik had het al vaak zien liggen en wist dat zij hierin schreef over haar ziektes. Als kind leefde zij enkele jaren in het besef dat zij leed aan een dodelijke ziekte en dat zij nooit oud zou worden. Het ontsloeg haar van allerlei verplichtingen en keuzes in het leven rond studie, werk en relaties. Nadat zij tegen de verwachtingen in toch genezen was verklaard was zij de oriëntatie op het leven kwijt en werd zij depressief. Al snel ondervond zij dat er heel anders werd gekeken naar lichamelijk lijden dan naar geestelijk lijden. In Kleinzeer beschrijft zij dit proces.

Nadia de Vries – Magenta

Nadia de Vries kwam eerder dit jaar met Overgave op commando, een van de beste Nederlandstalige romans van dit jaar, en onlangs verscheen in de kleurenreeks van uitgeverij Oevers de novelle Magenta. Ik verwachtte er veel van en die verwachting kwam uit. Het verhaal is eenvoudig: een vrouw van vijfendertig ontdekt dat haar man vreemdgaat en neemt wraak. Zij doet dit door een verbond te sluiten met een mug, zij vraagt haar om haar man te steken en hem een ernstige ziekte te bezorgen.

Simon Vestdijk – Een alpenroman

In Een alpenroman uit 1961 draait het om een lesbische liefde. Het boek zorgde in het jaar van verschijnen voor veel ophef. Het Algemeen Handelsblad noemde het boek ziek. Later kreeg het meer waardering en in 2021 verscheen er nog een heruitgave in de Regenboogreeks van uitgeverij kleine Uil. Meer dan tachtig jaar later doet het boek toch wat ouderwets aan, wat bij de romans van Vestdijk niet vaak het geval is. Het verhaal gaat over de drieënveertigjarige Lucie Ebbinge die door haar man naar het Alpendorp Gertesbad is gestuurd om rust te vinden vanwege een vermeende hartkwaal. Daar krijgt ze alle aandacht van de ruim tien jaar jongere Kellnerin Anna Brandner, die naar zij later zegt op slag verliefd op haar is geworden. Bij Lucie duurt het wat langer, maar zij geeft zich op den duur ook over aan deze liefde.

Max Pam – De laatste schaker

 

Max Pam is schrijver en columnist en ik ken hem vooral vanwege zijn liefde voor het schaakspel. In 1987 stelde hij met Tim Krabbé De Koning samen, een bundeling van de beste stukken van Hein Donner. Ik kocht het direct na verschijnen en heb het denk ik wel tien keer gelezen. Het blijft het beste en grappigste Nederlandstalige boek over schaken ooit geschreven, met op de tweede plaats De man die de Babson task wilde maken van Tim Krabbé. Pams dit jaar verschenen roman De laatste schaker las ik in één middag uit. Hij schrijft vlot en ik voelde meteen aansluiting bij de tragische hoofdpersoon Victor Sanders. In de roman mengt hij het schaakverhaal met beschouwingen over de teloorgang van de wereld van het klassieke schaken, uiterst herkenbaar.

Bertram Koeleman – Een luisterend oog

 

Na twee verhalenbundels en drie romans is dit het zesde boek van Bertram Koeleman; Een luisterend oog is een korte roman en helemaal in de stijl die ik van hem ken: goed geschreven, spannend en vreemd. Het draait om een kunstwerk van de jonge kunstenaar Boris Němec, Can You See Me? Maarten is een Nederlandse man van rond de zeventig. Hij ziet de foto hangen op een tentoonstelling en is meteen verkocht. Zijn vrouw, ook kunstliefhebber, maakt vaker mee dat haar man obsessief met iets bezig is, maar de vele uren dat hij voor de foto zit maken haar bang. Maarten denkt dat er een figuur op de foto te zien moet zijn, het laat hem niet los.

Urszula Honek – Witte nachten

 

De Poolse schijfster Urszula Honek was onlangs te gast op het Crossing Border festival, waar ook haar landgenote Olga Tokarczuk aanwezig was. Het mooie interview met Tokarczuk heb ik gezien, Honeks optreden helaas niet. Zij is een succesvolle dichter en schrijver, Witte nachten is haar prozadebuut uit 2022. Het boek werd genomineerd voor de International Booker prize, de Nederlandse vertaling is van Charlotte Pothuizen.

Gerbrand Bakker – Boedel

Wanneer je de delen privé-domein van Gerbrand Bakker hebt gelezen dan weet je dat zijn moeder niet lang meer te leven had. Zij is inderdaad onlangs overleden. In Boedel beschrijft Bakker hoe het leegruimen van haar huis en de verdeling van de spullen verliep. Hij heeft vier broers en een zus en het kan nogal eens botsen tussen de gezinsleden: ”Maar uiteindelijk komen de zes nabestaanden er altijd uit, misschien omdat de woorden van hun moeder nog altijd nagalmen: ‘Wie ruzie maakt, krijgt niks!’

David Vann – Last day on earth

Van de Amerikaanse schrijver David Vann (geboren 1966) ken ik alle romans. Hij heeft ook een paar non-fictie boeken geschreven, zoals Last day on earth uit 2011 waarin hij een portret schetst van Steve Kazmierczak die op Valentijnsdag 2008 het vuur opende in de Northern Illinois University en daarbij vijf studenten om het leven bracht, waarna hij zichzelf doodde. Mark Rutte reageerde na hevige coronarellen dat de daders hard gestraft moesten worden en voegde daaraan toe: ‘Ik ga niet zoeken naar sociologische oorzaken.’ Terwijl juist dat een van de interessantere vragen is: hoe komt iemand tot een dergelijke daad? Waarbij een massamoord natuurlijk van een andere orde is dan een relletje schoppen. David Vann gaat diep in op de achtergronden van Steve: zijn jeugd, opvoeding, omgeving en het land waarin hij opgroeide spelen allemaal mee. Daarbij trekt Vann parallellen met zijn eigen jeugd en achtergronden. Hij schreef daarmee een uniek boek dat ik ademloos uitlas.

L.H. Wiener – In verlatenheid

Bij het lezen van de nieuwste roman van L.H. Wiener moest ik sterk denken aan Koos van Zomeren, waarvan ik onlangs We gaan zo las, een boek dat je kunt lezen als een afscheid. Zo blikt Wiener met In verlatenheid ook terug op zijn leven alsof dat inmiddels voorbij. Beide auteurs zijn rond de tachtig; ze zijn niet helemaal vergeten, hebben een klein en fanatiek lezerspubliek, maar bestsellers zullen ze niet meer schrijven. Beiden zijn stilisten waarvoor het vooral gaat om hoe iets is geformuleerd. Het verhaal doet er wat minder toe, maar na lezing van In verlatenheid had ik net als na het lezen van We gaan zo het gevoel een afgeronde roman te hebben gelezen.