Sacha Bronwasser - De lotgevallen

Sacha Bronwassers roman Luister uit 2023 kreeg lovende kritieken en stond maandenlang in de bestseller 60. Zij is naast schrijfster en journaliste, kunsthistorica. In de verhalenbundel De lotgevallen zijn kunstwerken het verbindende element. De verhalen, die deels geschreven zijn voordat zij Luister publiceerde, zijn divers. Zij spelen op verschillende locaties en in verschillende tijden, zowel in de jaren zeventig van de twintigste eeuw, in onze tijd, als in de verre toekomst. Het uitgangspunt per verhaal is een kunstwerk, naar aanleiding hiervan liet Bronwasser haar fantasie de vrije loop.

Simon Vestdijk – Vijf vadem diep

 

Vijf vadem diep verscheen in 1969 en is een van de laatste romans die Vestdijk schreef. Na het lezen van een roman van Vestdijk pak ik altijd Het gebergte erbij om te zien wat Maarten ’t Hart of Hugo Brandt Corstius over de bewuste roman geschreven heeft; in dit geval Maarten ’t Hart. Hij noemt de roman, die na verschijnen louter negatieve kritieken ontving, een van de betere boeken uit de latere periode. “Dat de roman bij verschijnen niet naar waarde werd geschat, wijt ik vooral aan de stoet van onaangename figuren die deze bladzijden bevolken. Behalve de verpleegster is er niet één persoon die men zelfs maar aardig kan vinden. Maar waarom zou een schrijver niet een meesterwerk mogen concipiëren over uitsluitend rotzakken?”

 

Dick Wittenberg – Wat doen we met de spullen?

 

Journalist Dick Wittenberg had jaren geleden het plan om een boek te schrijven over de afwikkeling van een nalatenschap. Hij moest vijf jaar wachten totdat hij via een uitvaartbegeleider een telefoontje kreeg dat er een familie was die hem toestond het proces van de nalatenschap bij te wonen en vast te leggen. Het was een familie uit het Brabantse Oirschot. Jo van Overdijk was op negentigjarige leeftijd overleden en woonde tot haar dood in het huis waar zij tientallen jaren had gewoond en waar de kinderen deels zijn opgegroeid. Het boek gaat over hoe de zeven kinderen omgaan met de nalatenschap, en over spullen en herinneringen. Daarnaast maakt Wittenberg er een breder verhaal van over hoe Nederland is veranderd in die paar decennia. De ondertitel luidt dan ook: Een portret van Nederland in één nalatenschap.

 

Simon Vestdijk – De zwarte ruiter

 

De zwarte ruiter uit 1940 is de kortste roman van Vestdijk. Je kunt het ook een novelle noemen, maar het boek is opgenomen in de Verzamelde Romans, als deel 11. Het is een van de mindere romans van Vestdijk. Het verhaal is wat onbegrijpelijk, zowel qua gebeurtenissen als wat de hoofdpersoon drijft. Deze is op de eerste pagina’s op weg naar een boswachterswoning. Via bemiddeling van vrienden heeft hij van de kasteelheer, die teruggetrokken leeft, toestemming gekregen om in zijn bos te jagen. Dan ziet hij een man te paard rijden, de zwarte ruiter: zinsbegoocheling of niet? Later blijkt dat de ruiter is verbonden met een legende.

 

Maartje Wortel – Camping

 

Om het eens clichématig uit te drukken, Maartje Wortel wordt al jaren gezien als ‘een vaste waarde in de Nederlandse literatuur’. Haar werk wordt over het algemeen hoog gewaardeerd. De verkoop bleef hierbij achter, maar met Camping staat zij nu voor het eerst in de Bestseller 60. Ik heb niet alles van haar gelezen, maar van wat ik las vind ik Camping veruit het beste boek. Het verhaal, althans de setting waarbinnen een groot aantal verhalen spelen, is eenvoudig te vertellen. Victorien neemt, nadat haar vriendin het heeft uitgemaakt, een camping over van de zussen Dagmar en Dorus. Vervolgens vertelt Wortel de verhalen van de mensen die op de camping terecht zijn gekomen, en de verhalen van de twee zussen en van Victorien. Er zijn kleine verwijzingen tussen de verhalen en sommige verhalen raken elkaar even. Aan het eind van de roman komen de verhalen samen in een dramatisch hoogtepunt.

 

Dik van der Meulen - Het Buurtbos

Dik van der Meulen is biograaf en historicus. Hij schreef onder meer een biografie over Multatuli en over Koning Willem III. Hij heeft ook veel interesse in natuur en Jac. Thijsse is een van zijn helden. In 2007 verwierf hij een huisje, door hemzelf datsja genoemd, aan de zuidwestelijke Veluwezoom. Hij besloot een dagboek met tekeningen bij te houden over zijn natuurobservaties, voornamelijk op en rond zijn datsja. Via Nicolien Mizee, een stadgenoot en vriendin, kreeg uitgeverij Van Oorschot lucht van dit dagboek. Een redacteur liet hem weten: “Dat gaan we dus uitgeven.”

Simon Vestdijk – Op afbetaling

De eigentijdse roman Op afbetaling verscheen in november 1952, aan het einde van Vestdijks meest vruchtbare schrijfperiode. Tussen 1946 en 1953 schreef hij, naast veel ander werk, maar liefst vijftien romans, waaronder klassiekers als De koperen tuin, Pastorale 1943 en De kellner en de levenden. Na 1953 verviel hij in een depressie; de manische fase daaraan voorafgaand kun je misschien teruglezen in zijn roman De schandalen uit 1953, maar ook in Op afbetaling. Hugo Brandt Corstius verwijst in zijn bespreking naar Dostojevski en noemt Vestdijk hier nog Dostojevskiër dan Dostojevski. De hoofdpersoon advocaat Grond is manisch, al is demonisch misschien een betere term om zijn soms onbegrijpelijke gedrag te verklaren.

Thomas Heerma van Voss – Het archief

 

Ik had bijzonder veel zin in de nieuwe roman van Thomas Heerma van Voss. Zijn manier van schrijven spreekt mij erg aan. Hij mijdt overbodige woorden en vergezochte vergelijkingen. Zijn toon is luchtig, maar hij weet je toch te raken. Bovendien gaat Het archief over iemand die, net als ik, werkt voor een literair tijdschrift. Het is allemaal fictie natuurlijk, maar Thomas heeft een paar jaar voor De Revisor gewerkt en wat hij schrijft is nogal herkenbaar. Ik las het boek, dat uit twee delen is opgebouwd, achter elkaar uit. Het eerste deel gaat over het werken voor Arabesk, in het tweede deel verschuift het verhaal naar de vader van Pierre die niet lang meer te leven heeft. Thomas weet de twee onderwerpen feilloos met elkaar te verbinden.

 

Michel Faber – Listen

Michel Faber is een schrijver die ik al jaren van naam kende, maar waarvan ik nooit een boek had gelezen. Wel wist ik dat hij wonderlijke romans schrijft, die niet in één categorie onder te brengen zijn. Listen. On music, sound and us uit 2023 is zijn eerste non-fictie boek. Hij schrijft als muziekliefhebber over muziek maar dit boek is anders dan andere muziekboeken. Hij probeert je niet te overtuigen van zijn muzieksmaak, dringt je geen lijstjes op en laat je niet weg zwijmelen met verhalen over hits die hem terugbrengen naar jeugdvakanties en prille liefdes. Faber is verre van sentimenteel. Hij stelt in deze bundeling essays vragen over de sociale functie van muziek, over waarom mensen van bepaalde muziek houden. Maar het gaat ook over muziek voor ongeboren kinderen, het kwijtraken van je stem, alzheimerpatiënten, de onderwaardering van Nana Mouskouri en over de subjectiviteit van lijstjes met de zgn. beste albums aller tijden. En over nog veel meer. In de inleiding spreekt hij de wens uit dat je na het lezen van dit boek misschien beter begrijpt waarom je houdt van de muziek waarvan je houdt.

 

Simon Vestdijk – Een moderne Antonius

Het lezen van Vestdijk gaat bij mij gestaag door. Iedere twee weken lees ik wel een roman van Vestdijk, een van de grootste Nederlandse schrijvers van de twintigste eeuw. Tot nu toe is nog geen enkele roman van hem tegengevallen. Een moderne Antonius is geschreven in 1959, de eerste druk is van november 1960. Het is een eigentijdse roman, licht gebaseerd op de legende van de Heilige Antonius, die werd bezocht door demonen die hem trachtten te verleiden. In de roman van Vestdijk komen veel demonen, in de vorm van groene duiveltjes, voor. Deze en andere, grootsere visioenen vergallen het leven van bankier en weduwnaar Olivier.

 

Frida Vogels – In den vreemde

 

Frida Vogels werd vooral bekend door haar driedelige werk De Harde Kern. In 1994 kreeg zij de Libris Literatuurprijs toegekend voor het tweede deel. Zij was bevriend met Han Voskuil die haar als het personage Hariette Fagel liet optreden in zijn cyclus Het Bureau, waarvan het eerste deel in 1996 verscheen. Ik lees nu de dagboeken van Voskuil en hierin is hij vaak kritisch op Frida Vogels. Ik ben erg benieuwd naar zijn dagboeken uit de periode waarin De Harde Kern verscheen. De dagboeken van Frida Vogels zijn natuurlijk ook verschenen, in elf delen tot het jaar 1978. Graag zou ik erin verder lezen, maar de resterende delen verschijnen pas na haar dood. Vogels is van 1930 en nu 94 jaar. Je zou zeggen dat het niet lang meer zal duren. Voor mij onverwacht verscheen vorige week de bundel In den Vreemde, meer dan 500 pagina’s. Het is volgens de achterflap de waardige sluitsteen van haar oeuvre.

 

Andrej Bjelyi - Petersburg

 

Petersburg is een boek dat ik vaak tegenkwam als ik las over Russische literatuur of over Rusland, maar dat bij mij nooit de behoefte opriep het te lezen. Naast de gouden periode van de Russische literatuur met o.a. Dostojevski, Tsjechov Toergenjev en Tolstoj, bestaat er ook een zilveren periode die rond 1890 begint en een veelheid aan stijlen kent; met als bekende namen o.a. Achmatova, Koeprin, Adrejev, Gorki, Charms, Tsvetajeva en mijn twee favorieten Babel en Platonov. De Stalinterreur maakte in de jaren dertig een einde aan deze veelzijdigheid. Een van de stromingen was het symbolisme waarvan Andrej Bely (Андрей Белый 1880-1934) een vertegenwoordiger was. Hij was eigenzinnig en nam ook afstand van eerder ingenomen standpunten. Hij schreef enorm veel, omarmde een tijdje de antroposofie van Steiner en paste associatieve technieken toe in zijn werk. Hij eindigde als Marxist.