Arnold Schalks – Steeg

Onlangs verscheen van Arnold Schalks Nachtkaars, een historische roman die speelt in Leiden in de eerste helft van de twintigste eeuw. Steeg uit 2019 speelt in dezelfde plaats en in dezelfde periode. In deze roman hanteert Schalks ook dezelfde manier van vertellen: we volgen de levens van een aantal personages, die in dit geval met elkaar zijn verbonden door de straat waarin zij wonen, De Kloksteeg. Schalks schrijft feitelijk en compact. Je krijgt een hoop informatie mee, zowel over de levens van deze mensen als over de tijd waarin zij leefden. Het was een groot plezier om dit boek te lezen en heb zelfs, toen ik toch in Leiden was, de steeg even doorgelopen.

 

Dore van Duivenbode - Oerbos

Na het lezen van Mijn twee moeders, het boek waarin Dore van Duivenbode het verhaal optekende van Stefan Skotnicki, werd het tijd om haar vorige boek te lezen dat al enige maanden op de stapel nog-te-lezen-boeken lag. In Oerbos reist Van Duivenbode naar Oost-Polen en het Karpatengebergte in Roemenië om als journalist onder meer de illegale houtkap te onderzoeken. Het gaat haar vooral om inzicht te krijgen hoe er naar de eeuwenoude bossen wordt gekeken. West-Europees milieubeleid lijkt lijnrecht te staan tegenover de lokale bevolking die leeft van de boskap. Maar ter plekke ontmoet zij veel verschillende mensen met hele verschillende standpunten. De bossen zijn onverbrekelijk verbonden met de cultuur en de politiek, die ook de nodige corrupte uitwassen kent.

Astrid Böger – Envisioning the nation

Astrid Böger is hoogleraar Amerikanistiek in Hamburg. In deze studie uit 2010 onderzoekt zij vijf Amerikaanse wereldtentoonstellingen in de periode 1853-1915. Het gaat haar om de vraag welke rol zij speelden in het vooruitgangsdenken en het nationalisme in de Verenigde Staten. Naast architectuur, nieuwe uitvindingen, beeldende kunst en de impact die deze world’s fairs hadden op de bezoekers, behandelt zij per tentoonstelling hoe erover geschreven werd, zowel journalistiek als in fictie. Daarnaast laat zij zien hoe men in de afgelopen decennia anders is gaan kijken naar het fenomeen wereldtentoonstelling.

Stefan Skotnicki & Dore van Duivenbode – Mijn twee moeders

 

Stefan Skotnicki werd in 1935 geboren in Łódź en vluchtte in 1969 naar Nederland, waar hij tot 2000 arts was in het Radboud te Nijmegen. Als joodse jongen maakte hij de oorlog mee. Samen met zijn kindermeisje zwierf hij jaren rond op het Poolse platteland om uit de handen van de Nazi’s te blijven. Beide ouders overleefden uiteindelijk de oorlog. Na 1945 maakte hij de langzame opbouw van het land mee, maar ook de communistische dictatuur. Stefan zag geen andere mogelijkheid dan samen met zijn vrouw en kinderen Polen te verlaten. In Nederland hield hij geregeld lezingen over zijn leven. Schrijver en journalist Dore van Duivenbode tekende zijn verhaal op.

 

Tom Hofland – De menseneter

 

Van Tom Hofland las ik eerder zijn debuut Lyssa, een historische roman. De menseneter is uit 2022 en is een totaal ander boek. Hoofdpersoon Lute is een leidinggevende in een farmaciebedrijf. Hij krijgt vanwege een overname de opdracht een hele afdeling met tweeëndertig mensen te ontslaan. Bij toeval - of is het geen toeval? – loopt hij tegen een recruiter aan die hem kan helpen. Hij huurt deze Lombard in, een man met internationale ervaring. Lombard ziet meteen dat Lute een verantwoordelijkheid heeft gekregen die hij niet aankan en is gaarne bereid hem te helpen de tweeëndertig stuks te bewegen op korte termijn ontslag te nemen. De menseneter is een humoristische aanklacht tegen de neoliberale zakelijkheid, maar het is ook een absurde roman.

Arnold Schalks - Nachtkaars

 

Er worden historische romans geschreven waarbij de tijd en plaats min of meer decor zijn - een verhaal moet zich immers ergens afspelen - en er zijn historische romans waarbij het decor, de historische setting een groot deel van het verhaal uitmaakt. Nachtkaars is zo’n roman van de tweede categorie. Het verhaal speelt in Leiden en beslaat de periode 1900-1947. Schalks introduceert een aantal levensechte personages, maar zijn interesse gaat vooral uit naar technische ontwikkelingen in deze tijd. Vandaar dat een van zijn personages werkt in de sterrenwacht, een ander conciërge bij de Hortus is en er tal van nieuwe vindingen voorbij komen, zoals de automobiel, de zeppelin, de pathéphone en de elektrische tram. 

Nadia de Vries – Overgave op commando

 

Overgave op commando is de tweede roman van Nadia de Vries en is even beklemmend en goed geschreven als haar romandebuut De Bakvis. Het is een korte roman, maar in die 150 pagina’s roept De Vries een heel leven op; haar hoofdpersoon Schelvis groeit op in een kustdorp met 2.000 inwoners, die of in de fabriek of in het distributiecentrum werken. Schelvis woont bij haar moeder die vooral druk bezig is mannen te ontvangen in haar slaapkamer. Zij wordt aan haar lot overgelaten en sluit zich aan bij andere outsiders uit het dorp. Zij wil dolgraag bij een groep horen, maar wordt in haar verdere leven dikwijls uit een groep verstoten of zij kiest er zelf voor om weg te gaan om weer greep op haar leven te krijgen.

Mark Boog – De cartograaf en de wereld

Ik kende alleen de poëzie van Mark Boog, maar zag voor in De cartograaf en de wereld dat hij al een hele serie romans heeft geschreven. Deze historische roman verscheen dit jaar en speelt in zeventiende-eeuws Amsterdam. Eigenlijk hou ik erg van historische romans - zoals van Lucas Zandberg, Pim Wiersinga of natuurlijk van Vestdijk - maar ik lees ze betrekkelijk weinig. Boog vertelt het verhaal van Paulus die vanuit een Duits dorp naar Amsterdam verhuist om zich als cartograaf te vestigen.

Maurits de Bruijn - Man maakt stuk

 

Maurits de Bruijn is schrijver, journalist en beeldend kunstenaar. Hij debuteerde in 2012 met de roman Broer. Man maakt stuk verscheen vorig jaar en staat op de shortlist van de Libris Literatuurprijs, de winnaar wordt 19 mei bekend gemaakt. Ik zag het boek al maanden prominent in de winkel liggen (Van Gennep) en collega’s raadden het ook al meerdere keren aan. Waarom ik het nu pas heb gelezen, weet ik niet. De stapel nog te lezen boeken is bij mij altijd enorm, dat zal meespelen. Man maakt stuk is een boek dat mij vanaf de eerste pagina inpakte. Het is spannend, staat vol verrassende ideeën en kent geen zwakke passages. Vooral dat laatste is knap, gezien de eenvoudige setting: David is een jonge queer kunstenaar, hij woont aan een pleintje waar op een dag een groep jongeren zich onder zijn serre nestelt en er iedere avond rondhangt. De groep komt vooralsnog niet aan het woord en alles wordt beschreven vanuit het perspectief van David.