Het maakt niet zoveel uit waar Koos van Zomeren over schrijft, vanaf de eerste pagina lees ik hem geboeid. Het zit denk ik in zijn afgemeten stijl en laconieke toon. Gevolgen kun je lezen als een vervolg op Omstandigheden uit 2020. Hoofdpersoon en alter ego van Van Zomeren is de gepensioneerde boekhandelaar Ronald Walraven. Hij is 76 jaar en op de achterflap lees je dat hij nog met beide benen buiten het graf staat. De ouderdom gaat wel tellen. Het wandelen in de Alpen moet hij opgeven en hij maakt zich meer en meer zorgen over de brieven die in zijn bureaula liggen en wellicht een roman vormen.
Hij denkt ten onrechte dat die fictieve brieven aan zijn zoon Leo een verhaal moeten vormen, een plot moeten hebben. “Maar zo breekt onherroepelijk het moment aan dat het gedaan is - het verhaal is verteld, de toedracht is duidelijk, de gevolgen zijn van oorzaken voorzien. EINDE.” De opzet van Gevolgen, althans het begin van het boek, is de briefvorm. Walraven richt zich tot zijn dode broer Kees. Hij verwacht niet dat Kees de brieven zal lezen, maar hij heeft een luisterend oor nodig, “en het jouwe is vacant nietwaar.”
De gebeurtenissen waar hij over schrijft zijn alledaags: de relatie met zijn vrouw Anna, de familiebezoeken, wandelen met de hond en zich opwinden als de ochtendkrant te laat in de bus valt. Hij leest veel maar had als boekverkoper al een hekel aan ontmoetingen met schrijvers. Zelfs de door hem bewonderde Voskuil wil hij niet tegenkomen. Toen de schrijver eens in zijn boekwinkel kwam trok hij zich schielijk terug in zijn kantoor. ”Ik ging schrijvers uit de weg zoals je types uit de weg gaat die met te grote passen en in zichzelf pratend over straat lopen. Stakkers, allemaal.”
Daaromheen schrijft hij over Corona, de inval in Oekraïne en de alom aanwezige dreiging van autoritaire regimes. Hij heeft een hekel aan Rutte en zijn laat-iedereen-lekker-zelf-weten-wat-hij-doet-partij, maar voorziet dat het veel erger kan worden. “Dus dat je door het grote kwaad niet het zicht moet laten ontnemen op het nog grotere kwaad.” Bij zulke passage lijkt wat hij schrijft veel op wat Koos van Zomeren zelf in zijn dagboek zou kunnen opschrijven. Van Zomeren houdt er van om te spelen met feit en fictie. Wanneer Walraven de buren hun auto ziet volladen voor een weekendje weg zegt hij dat zij vanavond in een strandtent in Bergen aan Zee onbeperkt spareribs gaan eten. Zijn vrouw zegt dat hij dat niet kan weten, maar hij weerspreekt dat. “Als iemand dat kan weten, dan ben ik dat wel. Ik heb ze zelf verzonnen.” “Dan heb je mij zeker ook verzonnen”, antwoordt zijn vrouw. “Jou kennen we langer dan vandaag; jij bent mans genoeg om jezelf te verzinnen.”
Gevolgen telt 250 pagina’s, maar ik zou er geen bezwaar tegen hebben duizenden pagina’s van dit proza te lezen. Wie weet houdt Koos van Zomeren een dagboek bij dat ooit integraal uitgegeven wordt. Toch is het boek perfect opgebouwd en heeft het, net als het brievenboek dat in de la van Ronald Walraven ligt, wel degelijk een soort plot. Dat het verhaal voornamelijk bestaat uit dagelijks gezeur en allerhande mijmeringen staat dit niet in de weg. Tot slot nog twee mooie citaten uit deze zeer geslaagde roman:
“Mensen die zichzelf serieus nemen, dat heeft iets ontwapenends (tegelijk iets waarvoor je op je hoede moet zijn).”
“De genade van de oude dag: dat je geen zin meer hebt in dingen die je niet meer kunt.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten