Simon Vestdijk – Ivoren wachters

Ivoren wachters is een van de eerste boeken die ik las van Vestdijk. Ik kon mij de sfeer nog goed herinneren, vooral het nachtelijk dwalen langs grachten van Philip Corvage, en verder natuurlijk het rotte gebit van deze hoofdpersoon. De fatale afloop was ik geheel vergeten en ook de figuur van de leraar Nederlands, Schotel de Bie, stond mij niet meer bij. Bij herlezing heeft de roman uit 1951 niets aan frisheid en leesplezier verloren. Je stapt gewoon in de bus die Vestdijk heet en je laat je onmiddellijk meevoeren door het verhaal. Philip heeft naast een extreem slecht gebit ook een hoge dunk van zichzelf. Hij is intelligent, schrijft gedichten en strooit voortdurend met Latijnse citaten. Maar heeft ook iets innemends, je krijgt in de loop van het verhaal steeds meer met hem te doen. Ook had ik tijdens het lezen de neiging hem tegen te houden en ‘doe dit nu niet’ toe te roepen. Helaas, het gaat hopeloos mis met hem.

Hans Jaap Melissen – Van oorlog ga je houden

Hans Jaap Melissen is een Nederlandse oorlogscorrespondent en bekend van zijn verslagen via kranten, radio en televisie. Hij is de afgelopen decennia in alle belangrijke oorlogsgebieden geweest en won diverse prijzen, waaronder de Ereprijs voor de Journalist voor de Vrede van het Humanistisch Vredesberaad. In Van oorlog ga je houden uit 2023 doet hij in vogelvlucht verslag van de plekken waarvandaan hij verslag deed, maar het is ook een persoonlijk boek. Hij stelt de filosofische vraag waarom bepaalde mensen (terug)verlangen naar oorlog en zeggen dat zij tijdens een oorlog de beste tijd van hun leven hadden. Deze vraag slaat ook terug om hemzelf. Hij vraagt zich af waarom hij zijn leven waagt voor zijn werk, terwijl hij een gezin thuis heeft.

 

Jozef Wittlin – Het zout der aarde

Van de Poolse schrijver Józef Wittlin (1896-1976) verscheen onlangs een klein boekje met herinneringen aan Lwów, de stad waar hij in zijn jeugd heeft gewoond. Het hoofdwerk van Wittlin is Sól ziemi uit 1935, dat kort na verschijnen in diverse talen werd vertaald, waaronder in het Nederlands door A.E. Boutelje. De nieuwe vertaling uit 2020 is van Dirk Zijlstra. Het boek dat speelt tijdens de Eerste Wereldoorlog was meteen een internationaal succes en Wittlin werd zelfs genoemd als kandidaat voor de Nobelprijs. Zijn leven verliep de jaren erna niet erg rooskleurig. Hij vluchtte als Poolse jood voor het Naziregime en belandde in Amerika. In zijn latere leven miste hij Polen enorm. Hij bezocht het land geregeld maar ging er niet wonen. 

 

Ota Pavel – Hoe een reebok ons leven redde

Van de Praagse schrijver Ota Pavel (1930-1972) verscheen in 2023 Hoe ik de vissen ontmoette in Nederlandse vertaling. Onlangs kwam van dezelfde auteur een tweede Nederlandse uitgave uit: Hoe een reebok ons leven redde, ook vertaald door Edgar de Bruin. Het gaat om een bundeling verhalen die een sterke samenhang vertonen en die je ook kunt lezen als een autobiografische roman. De oorspronkelijke editie is uit 1970. De hoofdpersoon in het boek groeit op in het Tsjechië van voor de oorlog en de verhalen draaien allemaal om zijn vader die in vele opzichten een bijzonder mens was.

J.J. Voskuil - Uitzicht op geluk. Dagboeken 1974-1976

Het vierde deel van de Dagboeken van Voskuil beslaan ruim twee jaar. Het deel is met bijna achthonderd pagina’s het dikste tot nu toe. Er gebeuren in deze jaren twee belangrijke dingen: zijn vader wordt steeds zieker en komt te overlijden; dit zorgt voor de nodige conflicten en ongemakkelijke situaties met familieleden. Daarnaast krijgt Meertens een beroerte en belandt hij in een zorgcentrum. Voskuil bezoekt hem geregeld en probeert uit zijn gemurmel boodschappen op te vangen. Verder is het op kantoor en thuis als vanouds: hij voelt zich met collega’s nooit op zijn gemak en Lousje grijpt het minste of geringste aan om ruzie met hem te maken.

Myrthe v/d Meer – De wetten van Alex

Myrthe v/d Meer schreef eerder de bestsellers Paaz en Up, waarin de hoofdpersoon na een burn-out opgenomen wordt in een psychiatrische inrichting. Myrthe v/d Meer schreef deze romans op basis van haar eigen ervaringen. Dit geldt ook voor haar nieuwste roman De wetten van Alex. In 2012 kreeg de auteur de diagnose autisme. De hoofdpersoon Alex Zee verricht zoöarcheologische onderzoek aan een wetenschappelijk instituut en mijdt andere mensen het liefst zoveel mogelijk. Voor het aangaan van ingewikkelde sociale contacten stelt zij regels op hoe zij zich moet gedragen; deze regels bieden haar houvast en bescherming. Haar leven komt volledig op zijn kop te staan als zij onverwachts een hond te verzorgen krijgt. Bovendien ligt haar moeder in het ziekenhuis, komt er een nieuwe collega op haar kamer en heeft haar zus allerlei persoonlijke besognes.

Jacqueline Klooster – Medusa in de spiegel

 

Jacqueline Klooster is universitair docent Klassieke Talen en Culturen aan de Rijksuniversiteit Groningen. In haar publicaties vraagt zij zich af hoe wij de Oudheid voorstellen en wat deze voorstellingen zeggen over onszelf. De klassieke canon is niet in beton gegoten en is onderwerp van eindeloze herinterpretaties. De laatste jaren zie je een toename in het aantal hervertellingen, en er is sprake van een kentering hoe mythische figuren gepresenteerd worden. Toen ik dit las op de achterflap van Medusa in de spiegel moest ik denken aan Huizinga die geschiedschrijving omschreef als ‘den geestelijken vorm, waarin een cultuur zich rekenschap geeft van haar verleden.’

Maarten Spanjer – Amsterdammers hebben geen humor

Maarten Spanjer is acteur en schrijver. Hij maakte diverse televisieprogramma’s, waarvan Taxi het bekendste was. Ik was hem uit het oog verloren, maar eind vorige eeuw zag je hem zeer geregeld op de buis verschijnen. Ik denk bij hem meteen aan generatiegenoten als Harry Vermeegen, Jan Mulder, Henk Spaan en Rijk de Gooyer, Amsterdammers die in zijn voor een geintje en zichzelf niet al te serieus nemen. In de titel van Spanjers net verschenen bundel klinkt deze zelfspot door: Amsterdammers hebben geen humor.